15TH AUGUST 2019 :HAPPY INDEPENDENCE DAY

========================================================================
=========================================================================

 OPINION : 16/08/2019 : 1887.


=========================================================================

https://youtu.be/oUVPPdteuqI

=========================================================================


========================================================================

 PM’s address to the Nation from the ramparts of the Red Fort on the 73rd Independence Day :15 Aug, 2019.

 =========================================================================


เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो,

เคธ्‍เคตเคคंเคค्เคฐเคคा เค•े เค‡เคธ เคชเคตिเคค्เคฐ เคฆिเคตเคธ เคชเคฐ, เคธเคญी เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•ो เค…เคจेเค•-เค…เคจेเค• เคถुเคญเค•ाเคฎเคจाเคं।

เค†เคœ เคฐเค•्เคทा-เคฌंเคงเคจ เค•ा เคญी เคชเคฐ्เคต เคนै। เคธเคฆिเคฏों เคธे เคšเคฒी เค†เคˆ เคฏเคน เคชเคฐंเคชเคฐा เคญाเคˆ-เคฌเคนเคจ เค•े เคช्‍เคฏाเคฐ เค•ो เค…เคญिเคต्‍เคฏเค•्‍เคค เค•เคฐเคคी เคนै। เคฎैं เคธเคญी เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•ो, เคธเคญी เคญाเค‡เคฏों-เคฌเคนเคจों เค•ो เค‡เคธ เคฐเค•्เคทा-เคฌंเคงเคจ เค•े เคชाเคตเคจ เคชเคฐ्เคต เคชเคฐ เค…เคจेเค•-เค…เคจेเค• เคถुเคญเค•ाเคฎเคจाเคं เคฆेเคคा เคนूं। เคธ्‍เคจेเคน เคธे เคญเคฐा เคฏเคน เคชเคฐ्เคต เคนเคฎाเคฐे เคธเคญी เคญाเค‡เคฏों-เคฌเคนเคจों เค•े เคœीเคตเคจ เคฎें เค†เคถा-เค†เค•ांเค•्เคทाเค“ं เค•ो เคชूเคฐ्เคฃ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคนो, เคธเคชเคจों เค•ो เคธाเค•ाเคฐ เค•เคฐเคจे เคตाเคฒा เคนोเค”เคฐ เคธ्‍เคจेเคน เค•ी เคธเคฐिเคคा เค•ो เคฌเคข़ाเคจे เคตाเคฒा เคนो।



เค†เคœ เคœเคฌ เคฆेเคถ เค†เคœाเคฆी เค•ा เคชเคฐ्เคต เคฎเคจा เคฐเคนा เคนै, เค‰เคธी เคธเคฎเคฏ เคฆेเคถ เค•े เค…เคจेเค• เคญाเค—ों เคฎें เค…เคคि เคตเคฐ्เคทा เค•े เค•ाเคฐเคฃ, เคฌाเคข़ เค•े เค•ाเคฐเคฃ เคฒोเค— เค•เค िเคจाเค‡เคฏों เคธे เคœूเค เคฐเคนे เคนैं। เค•เค‡เคฏों เคจे เค…เคชเคจे เคธ्‍เคตเคœเคจ เค–ोเค เคนैं। เคฎैं เค‰เคจเค•े เคช्เคฐเคคि เค…เคชเคจी เคธंเคตेเคฆเคจाเคं เคช्เคฐเค•เคŸ เค•เคฐเคคा เคนूं เค”เคฐ เคฐाเคœ्‍เคฏ เคธเคฐเค•ाเคฐ, เค•ेंเคฆ्เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ, เคเคจเคกीเค†เคฐเคเคซ เคธเคญी เคธंเค—เค เคจ, เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ा เค•เคท्‍เคŸ เค•เคฎ เค•ैเคธे เคนो, เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคि เคœเคฒ्‍เคฆी เค•ैเคธे เคฒौเคŸे, เค‰เคธเค•े เคฒिเค เคฆिเคจ-เคฐाเคค เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं।

เค†เคœ เคœเคฌ เคนเคฎ เค†เคœाเคฆी เค•े เค‡เคธ เคชเคตिเคค्เคฐ เคฆिเคตเคธ เค•ो เคฎเคจा เคฐเคนे เคนैं, เคคเคฌ เคฆेเคถ เค•ी เค†เคœाเคฆी เค•े เคฒिเค เคœिเคจ्‍เคนोंเคจे เค…เคชเคจा เคœीเคตเคจ เคฆे เคฆिเคฏा, เคœिเคจ्‍เคนोंเคจे เค…เคชเคจी เคœเคตाเคจी เคฆे เคฆी, เคœिเคจ्‍เคนोंเคจे เคœเคตाเคจी เคœेเคฒों เคฎें เค•ाเคŸ เคฆी, เคœिเคจ्‍เคนोंเคจे เคซांเคธी เค•े เคซंเคฆे เค•ो เคšूเคฎ เคฒिเคฏा, เคœिเคจ्‍เคนोंเคจे เคธเคค्‍เคฏाเค—्เคฐเคน เค•े เคฎाเคง्‍เคฏเคฎ เคธे เค†เคœाเคฆी เค•े เคฌिเค—ुเคฒ เคฎें เค…เคนिंเคธा เค•े เคธ्‍เคตเคฐ เคญเคฐ เคฆिเค। เคชूเคœ्เคฏ เคฌाเคชू เค•े เคจेเคคृเคค्‍เคต เคฎें เคฆेเคถ เคจे เค†เคœाเคฆी เคชाเคˆ।เคฎैं เค†เคœ เคฆेเคถ เค•े เค†เคœाเคฆी เค•े เค‰เคจ เคธเคญी เคฌเคฒिเคฆाเคจिเคฏों เค•ो, เคค्‍เคฏाเค—ी-เคคเคชเคธ्เคตिเคฏों เค•ो เค†เคฆเคฐเคชूเคฐ्เคตเค• เคจเคฎเคจ เค•เคฐเคคा เคนूं।


เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคฆेเคถ เค†เคœाเคฆ เคนोเคจे เค•े เคฌाเคฆ เค‡เคคเคจे เคตเคฐ्เคทों เคฎें เคฆेเคถ เค•ी เคถांเคคि เค•े เคฒिเค, เคธुเคฐเค•्เคทा เค•े เคฒिเค, เคธเคฎृเคฆ्เคงि เค•े เคฒिเค เคฒเค•्เคทाเคตเคงी เคฒोเค—ों เคจे เค…เคชเคจा เคฏोเค—เคฆाเคจ เคฆिเคฏा เคนै। เคฎैं เค†เคœ เค†เคœाเคฆ เคญाเคฐเคค เค•े เคตिเค•ाเคธ เค•े เคฒिเค, เคถांเคคि เค•े เคฒिเค, เคธเคฎृเคฆ्เคงि เค•े เคฒिเค เคœเคจเคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เค•ी เค†เคถाเค“ं-เค†เค•ांเค•्เคทाเค“ं เค•ो เคชूเคฐ्เคฃ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคœिเคจ-เคœिเคจ เคฒोเค—ों เคจे เคฏोเค—เคฆाเคจ เค•िเคฏा เคนै, เค†เคœ เคฎैं เค‰เคจเค•ो เคญी เคจเคฎเคจ เค•เคฐเคคा เคนूं।

เคจเคˆ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฌเคจเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคฒाเคฒเค•िเคฒे เคธे เคฎुเคे เค†เคœ เคซिเคฐ เคธे เคเค• เคฌाเคฐ เค†เคช เคธเคฌเค•ा เค—ौเคฐเคต เค•เคฐเคจे เค•ा เค…เคตเคธเคฐ เคฎिเคฒा เคนै। เค…เคญी เค‡เคธ เคจเคˆ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ो เคฆเคธ เคนเคซ्เคคे เคญी เคจเคนीं เคนुเค เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เคฆเคธ เคนเคซ्เคคे เค•े เค›ोเคŸे เคธे เค•ाเคฐ्เคฏเค•ाเคฒ เคฎें เคญी เคธเคญी เค•्เคทेเคค्เคฐों เคฎें, เคธเคญी เคฆिเคถाเค“ं เคฎेंเคนเคฐ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•े เคช्เคฐเคฏाเคธों เค•ो เคฌเคฒ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคนै, เคจเคฏे เค†เคฏाเคฎ เคฆिเค เค—เค เคนैं เค”เคฐ เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เคœเคจเคคा เคจे เคœिเคจ เค†เคถा, เค…เคชेเค•्เคทा, เค†เค•ांเค•्เคทाเค“ं เค•े เคธाเคฅ เคนเคฎें เคธेเคตा เค•เคฐเคจे เค•ा เคฎौเค•ा เคฆिเคฏा เคนै, เค‰เคธเค•ो เคชूเคฐ्เคฃ เค•เคฐเคจे เคฎें เคเค• เคชเคฒ เค•ा เคญी เคตिเคฒंเคฌ เค•िเคฏे เคฌिเคจा,เคนเคฎ เคชूเคฐे เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्เคฏ เค•े เคธाเคฅ, เคชूเคฐे เคธเคฎเคฐ्เคชเคฃ เคญाเคต เค•े เคธाเคฅ, เค†เคชเค•ी เคธेเคตा เคฎें เคฎเค—्‍เคจ เคนैं।


เคฆเคธ เคนเคซ्เคคे เค•े เคญीเคคเคฐ-เคญीเคคเคฐ เคนी เค…เคจुเคš्‍เค›ेเคฆ 370 เค•ा เคนเคŸเคจा, 35A เค•ा เคนเคŸเคจा เคธเคฐเคฆाเคฐ เคตเคฒ्‍เคฒเคญ เคญाเคˆ เคชเคŸेเคฒ เค•े เคธเคชเคจों เค•ो เคธाเค•ाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เคเค• เค…เคนเคฎ เค•เคฆเคฎ เคนै।เคฆเคธ เคนเคซ्เคคे เค•े เคญीเคคเคฐ-เคญीเคคเคฐ เคนเคฎाเคฐे เคฎुเคธ्เคฒिเคฎ เคฎाเคคाเค“ं เค”เคฐ เคฌเคนเคจों เค•ो เค‰เคจเค•ा เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฆिเคฒाเคจे เค•े เคฒिเค เคคीเคจ เคคเคฒाเค• เค•े เค–िเคฒाเคซ เค•ाเคจूเคจ เคฌเคจाเคจा, เค†เคคंเค• เคธे เคœुเคก़े เค•ाเคจूเคจों เคฎें เค†เคฎूเคฒ-เคšूเคฒ เคชเคฐिเคตเคฐ्เคคเคจ เค•เคฐเค•े เค‰เคธเค•ो เคเค• เคจเคˆ เคคाเค•เคค เคฆेเคจे เค•ा, เค†เคคंเค•เคตाเคฆ เค•े เค–िเคฒाเคซ เคฒเคก़เคจे เค•े เคธंเค•เคฒ्‍เคช เค•ो เค”เคฐ เคฎเคœเคฌूเคค เค•เคฐเคจे เค•ा เค•ाเคฎ, เคนเคฎाเคฐे เค•िเคธाเคจ เคญाเค‡เคฏों-เคฌเคนเคจों เค•ो เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เคธเคฎ्‍เคฎाเคจ เคจिเคงि เค•े เคคเคนเคค 90 เคนเคœाเคฐ เค•เคฐोเคก़ เคฐुเคชเคฏा เค•िเคธाเคจों เค•े เค–ाเคคे เคฎें transferเค•เคฐเคจे เค•ा เคเค• เคฎเคนเคค्‍เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค•ाเคฎ เค†เค—े เคฌเคข़ा เคนै।

เคนเคฎाเคฐे เค•िเคธाเคจ เคญाเคˆ-เคฌเคนเคจ, เคนเคฎाเคฐे เค›ोเคŸे เคต्‍เคฏाเคชाเคฐी เคญाเคˆ-เคฌเคนเคจ, เค‰เคจเค•ोเค•เคญी เค•เคฒ्‍เคชเคจा เคจเคนीं เคฅी เค•ि เค•เคญी เค‰เคจเค•े เคœीเคตเคจ เคฎें เคญी เคชेंเคถเคจ เค•ी เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅा เคนो เคธเค•เคคी เคนै। เคธाเค  เคธाเคฒ เค•ी เค†เคฏु เค•े เคฌाเคฆ เคตे เคญी เคธเคฎ्‍เคฎाเคจ เค•े เคธाเคฅ เคœी เคธเค•เคคे เคนैं। เคถเคฐीเคฐ เคœเคฌ เคœ्‍เคฏाเคฆा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฎเคฆเคฆ เคจ เค•เคฐเคคा เคนो, เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค•ोเคˆ เคธเคนाเคฐा เคฎिเคฒ เคœाเค, เคตैเคธी เคชेंเคถเคจ เคฏोเคœเคจा เค•ो เคญी เคฒाเค—ू เค•เคฐเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคนै।


เคœเคฒ เคธंเค•เคŸ เค•ी เคšเคฐ्เคšा เคฌเคนुเคค เคนोเคคी เคนै, เคญเคตिเคท्‍เคฏ เคœเคฒ เคธंเค•เคŸ เคธे เค—ुเคœเคฐेเค—ा, เคฏเคน เคญी เคšเคฐ्เคšा เคนोเคคी เคนै, เค‰เคจ เคšीเคœों เค•ो เคชเคนเคฒे เคธे เคนी เคธोเคš เค•เคฐเค•े, เค•ेंเคฆ्เคฐ เค”เคฐ เคฐाเคœ्‍เคฏ เคฎिเคฒเค•เคฐ เค•े เคฏोเคœเคจाเคं เคฌเคจाเคं เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคเค• เค…เคฒเค— เคœเคฒ-เคถเค•्เคคि เคฎंเคค्เคฐाเคฒเคฏ เค•ा เคญी เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•िเคฏा เค—เคฏा เคนै।

เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ी เคคाเคฆाเคฆ เคฎें เคกॉเค•्‍เคŸเคฐों เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนै, เค†เคฐोเค—्‍เคฏ เค•ी เคธुเคตिเคงाเคं เค”เคฐ เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅाเค“ं เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนै। เค‰เคธเค•ो เคชूเคฐ्เคฃ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคจเค เค•ाเคจूเคจों เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนै, เคจเคˆ เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅाเค“ं เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนै, เคจเคˆ เคธोเคš เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนै, เคฆेเคถ เค•े เคจौเคœเคตाเคจों เค•ो เคกॉเค•्‍เคŸเคฐ เคฌเคจเคจे เค•े เคฒिเค เค…เคตเคธเคฐ เคฆेเคจे เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนै। เค‰เคจ เคšीเคœों เค•ो เคง्‍เคฏाเคจ เคฎें เคฐเค–เคคे เคนुเค Medical Education เค•ो เคชाเคฐเคฆเคฐ्เคถी เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเค เค…เคจेเค• เคฎเคนเคค्‍เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค•ाเคจूเคจ เคนเคฎเคจे เคฌเคจाเค เคนैं, เคฎเคนเคค्‍เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฒिเค เคนैं।


เค†เคœ เคชूเคฐे เคตिเคถ्‍เคต เคฎें เคฌเคš्‍เคšों เค•े เคธाเคฅ เค…เคค्‍เคฏाเคšाเคฐ เค•ी เค˜เคŸเคจाเคं เคธुเคจเคคे เคนैं। เคญाเคฐเคค เคญी เคนเคฎाเคฐे เค›ोเคŸे-เค›ोเคŸे เคฌाเคฒเค•ों เค•ो เค…เคธเคนाเคฏ เคจเคนीं เค›ोเคก़ เคธเค•เคคा เคนै। เค‰เคจ เคฌाเคฒเค•ों เค•ी เคธुเคฐเค•्เคทा เค•े เคฒिเค เค•เค ोเคฐ เค•ाเคจूเคจ เคช्เคฐเคฌंเคงเคจ เค†เคตเคถ्‍เคฏเค• เคฅा। เคนเคฎเคจे เค‡เคธ เค•ाเคฎ เค•ो เคญी เคชूเคฐ्เคฃ เค•เคฐ เคฒिเคฏा เคนै।

เคญाเค‡เคฏो-เคฌเคนเคจो, 2014 เคธे 2019, เคชांเคš เคธाเคฒ เคฎुเคे เคธेเคตा เค•เคฐเคจे เค•ा เค†เคชเคจे เคฎौเค•ा เคฆिเคฏा। เค…เคจेเค• เคšीเคœें เคเคธी เคฅीं… เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เคฎाเคจเคต เค…เคชเคจी เคจिเคœी เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคाเค“ं เค•े เคฒिเค เคœूเคเคคा เคฅा। เคนเคฎเคจें เคชांเคš เคธाเคฒ เคฒเค—ाเคคाเคฐ เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा เค•ि เคนเคฎाเคฐे เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ी เคœो เคฐोเคœเคฎเคฐ्เคฐा เค•ी เคœिเคฆंเค—ी เค•ी เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคाเคं เคนैं, เค–ाเคธเคคौเคฐ เคชเคฐ เค—ांเคต เค•ी, เค—เคฐीเคฌ เค•ी, เค•िเคธाเคจ เค•ी, เคฆเคฒिเคค เค•ी, เคชीเคก़िเคค เค•ी, เคถोเคทिเคค เค•ी, เคตंเคšिเคค เค•ी, เค†เคฆिเคตाเคธी เค•ी,เค‰เคจ เคชเคฐ เคฌเคฒ เคฆेเคจे เค•ा เคนเคฎเคจे เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा เคนै เค”เคฐ เค—ाเคก़ी เค•ो เคนเคฎ เคŸ्เคฐैเค• เคชเคฐ เคฒाเค เค”เคฐ เค‰เคธ เคฆिเคถा เคฎें เค†เคœ เคฌเคนुเคค เคคेเคœी เคธे เค•ाเคฎ เคšเคฒ เคฐเคนा เคนै। เคฒेเค•िเคจ เคตเค•्‍เคค เคฌเคฆเคฒเคคा เคนै। เค…เค—เคฐ 2014 เคธे 2019 เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคाเค“ं เค•ी เคชूเคฐ्เคคि เค•ा เคฆौเคฐ เคฅा, เคคो 2019 เค•े เคฌाเคฆ เค•ा เค•ाเคฒเค–ंเคก เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•ी เค†เค•ांเค•्เคทाเค“ं เค•ी เคชूเคฐ्เคคि เค•ा เค•ाเคฒเค–ंเคก เคนै, เค‰เคจเค•े เคธเคชเคจों เค•ो เคธाเค•ाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ा เค•ाเคฒเค–ंเคก เคนै เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค 21เคตीं เคธเคฆी เค•ा เคญाเคฐเคคเค•ैเคธा เคนो, เค•िเคคเคจी เคคेเคœ เค—เคคि เคธे เคšเคฒเคคा เคนो, เค•िเคคเคจी เคต्‍เคฏाเคชเค•เคคा เคธे เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคा เคนो, เค•िเคคเคจी เคŠंเคšाเคˆ เคธे เคธोเคšเคคा เคนो,เค‡เคจ เคธเคญी เคฌाเคคों เค•ो เคง्‍เคฏाเคจ เคฎें เคฐเค–เคคे เคนुเค, เค†เคจे เคตाเคฒे เคชांเคš เคธाเคฒ เค•े เค•ाเคฐ्เคฏเค•ाเคฒ เค•ो เค†เค—े เคฌเคข़ाเคจे เค•ा เคเค• เค–ाเค•ा เคนเคฎ เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐเค•े เคเค• เค•े เคฌाเคฆ เคเค• เค•เคฆเคฎ เค‰เค ा เคฐเคนे เคนैं।


2014 เคฎें, เคฎैं เคฆेเคถ เค•े เคฒिเค เคจเคฏा เคฅा। 2013-14 เคฎें เคšुเคจाเคต เค•े เคชूเคฐ्เคต, เคญाเคฐเคค-เคญ्เคฐเคฎเคฃ เค•เคฐเค•े เคฎैं เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•ी เคญाเคตเคจाเค“ं เค•ो เคธเคฎเคเคจे เค•ा เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•เคฐ เคฐเคนा เคฅा।เคฒेเค•िเคจ เคนเคฐ เค•िเคธी เค•े เคšेเคนเคฐे เคชเคฐ เคเค• เคจिเคฐाเคถा เคฅी, เคเค• เค†เคถंเค•ा เคฅी।เคฒोเค— เคธोเคšเคคे เคฅे เค•्‍เคฏा เคฏเคน เคฆेเคถ เคฌเคฆเคฒ เคธเค•เคคा เคนै? เค•्‍เคฏा เคธเคฐเค•ाเคฐें เคฌเคฆเคฒเคจे เคธे เคฆेเคถ เคฌเคฆเคฒ เคœाเคเค—ा? เคเค• เคจिเคฐाเคถा เคœเคจ-เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เค•े เคฎเคจ เคฎें เค˜เคฐ เค•เคฐ เค—เคˆ เคฅी। เคฒเคฎ्‍เคฌे เค•ाเคฒเค–ंเคก เค•े เค…เคจुเคญเคต เค•ा เคฏเคน เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคฅा- เค†เคถाเคं เคฒเคฎ्‍เคฌी เคŸिเค•เคคी เคจเคนीं เคฅीं, เคชเคฒ-เคฆो เคชเคฒ เคฎें เค†เคถा, เคจिเคฐाเคถा เค•े เค—เคฐ्เคค เคฎें เคกूเคฌ เคœाเคคी เคฅी। เคฒेเค•िเคจ เคœเคฌ 2019 เคฎें, เคชांเคš เคธाเคฒ เค•े เค•เค ोเคฐ เคชเคฐिเคถ्เคฐเคฎ เค•े เคฌाเคฆ เคœเคจ-เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เค•े เคฒिเค เคเค•เคฎाเคค्เคฐ เคธเคฎเคฐ्เคชเคฃ เคญाเคต เค•े เคธाเคฅ, เคฆिเคฒ-เคฆिเคฎाเค— เคฎें เคธिเคฐ्เคซ เค”เคฐ เคธिเคฐ्เคซ เคฎेเคฐा เคฆेเคถ, เคฆिเคฒ-เคฆिเคฎाเค— เคฎें เคธिเคฐ्เคซ เค”เคฐ เคธिเคฐ्เคซ เคฎेเคฐे เคฆेเคถ เค•े เค•เคฐोเคก़ों เคฆेเคถเคตाเคธी เค‡เคธ เคญाเคตเคจा เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคšเคฒเคคे เคฐเคนे, เคชเคฒ-เคชเคฒ เค‰เคธी เค•े เคฒिเค เค–เคชाเคคे เคฐเคนेเค”เคฐ เคœเคฌ 2019 เคฎें เค—เค, เคฎैं เคนैเคฐाเคจ เคฅा। เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•ा เคฎिเคœाเคœ เคฌเคฆเคฒ เคšुเค•ा เคฅा। เคจिเคฐाเคถा, เค†เคถा เคฎें เคฌเคฆเคฒ เคšुเค•ी เคฅी, เคธเคชเคจे, เคธंเค•เคฒ्‍เคชों เคธे เคœुเคก़ เคšुเค•े เคฅे, เคธिเคฆ्เคงि เคธाเคฎเคจे เคจเคœเคฐ เค† เคฐเคนी เคฅी เค”เคฐ เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เคฎाเคจเคต เค•ा เคเค• เคนी เคธ्‍เคตเคฐ เคฅा- เคนां, เคฎेเคฐा เคฆेเคถ เคฌเคฆเคฒ เคธเค•เคคा เคนै। เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เคฎाเคจเคต เค•ी เคเค• เคนी เค—ूंเคœ เคฅी- เคนां, เคนเคฎ เคญी เคฆेเคถ เคฌเคฆเคฒ เคธเค•เคคे เคนैं, เคนเคฎ เคชीเค›े เคจเคนीं เคฐเคน เคธเค•เคคे।


130 เค•เคฐोเคก़ เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•े เคšेเคนเคฐे เค•े เคฏे เคญाเคต, เคญाเคตเคจाเค“ं เค•ी เคฏเคน เค—ूंเคœ เคนเคฎें เคจเคˆ เคคाเค•เคค, เคจเคฏा เคตिเคถ्‍เคตाเคธ เคฆेเคคी เคนै।

เคธเคฌเค•ा เคธाเคฅ-เคธเคฌเค•ा เคตिเค•ाเคธ เค•ा เคฎंเคค्เคฐ เคฒे เค•เคฐเค•े เคšเคฒे เคฅे, เคฒेเค•िเคจ เคชांเคš เคธाเคฒ เค•े เคญीเคคเคฐ-เคญीเคคเคฐ เคนी เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เคจे เคธเคฌเค•े เคตिเคถ्‍เคตाเคธ เค•े เคฐंเค— เคธे เคชूเคฐे เคฎाเคนौเคฒ เค•ो เคฐंเค— เคฆिเคฏा। เคฏे เคธเคฌเค•ा เคตिเคถ्‍เคตाเคธ เคนी เคชांเคš เคธाเคฒों เคฎें เคชैเคฆा เคนुเค† เคœो เคนเคฎें เค†เคจे เคตाเคฒे เคฆिเคจों เคฎें เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เค•े เคธाเคฅ เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•ी เคธेเคตा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคช्เคฐेเคฐिเคค เค•เคฐเคคा เคฐเคนेเค—ा।

เค‡เคธ เคšुเคจाเคต เคฎें เคฎैंเคจे เคฆेเค–ा เคฅाเค”เคฐ เคฎैंเคจे เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เคญी เค•เคนा เคฅा- เคจ เค•ोเคˆ เคฐाเคœเคจेเคคा เคšुเคจाเคต เคฒเคก़ เคฐเคนा เคฅा, เคจ เค•ोเคˆ เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคฆเคฒ เคšुเคจाเคต เคฒเคก़ เคฐเคนा เคฅा, เคจ เคฎोเคฆी เคšुเคจाเคต เคฒเคก़ เคฐเคนा เคฅा, เคจ เคฎोเคฆी เค•े เคธाเคฅी เคšुเคจाเคต เคฒเคก़ เคฐเคนे เคฅे, เคฆेเคถ เค•ा เค†เคฎ เค†เคฆเคฎी, เคœเคจเคคा-เคœเคจाเคฐ्เคฆเคจ เคšुเคจाเคต เคฒเคก़ เคฐเคนी เคฅी, 130 เค•เคฐोเคก़ เคฆेเคถเคตाเคธी เคšुเคจाเคต เคฒเคก़ เคฐเคนे เคฅे, เค…เคชเคจे เคธเคชเคจों เค•े เคฒिเค เคฒเคก़ เคฐเคนे เคฅे। เคฒोเค•เคคंเคค्เคฐ เค•ा เคธเคนी เคธ्‍เคตเคฐूเคช เค‡เคธ เคšुเคจाเคต เคฎें เคจเคœเคฐ เค† เคฐเคนा เคฅा।


เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो, เคธเคฎเคธ्‍เคฏाเค“ं เค•ा เคธเคฎाเคงाเคจ- เค‡เคธเค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคธเคชเคจों, เคธंเค•เคฒ्‍เคช เค”เคฐ เคธिเคฆ्เคงि เค•ा เค•ाเคฒเค–ंเคก- เคนเคฎें เค…เคฌ เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคšเคฒเคจा เคนै। เคฏเคน เคธाเคซ เคฌाเคค เคนै เค•ि เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เค•ा เคœเคฌ เคธเคฎाเคงाเคจ เคนोเคคा เคนै, เคคो เคธ्เคตाเคตเคฒंเคฌเคจ เค•ा เคญाเคต เคชैเคฆा เคนोเคคा เคนै। เคธเคฎाเคงाเคจ เคธे เคธ्เคตाเคตเคฒंเคฌเคจ เค•ी เค“เคฐ เค—เคคिเคฌเคข़เคคी เคนै। เคœเคฌ เคธ्เคตाเคตเคฒंเคฌเคจ เคนोเคคा เคนै, เคคो เค…เคชเคจे-เค†เคช เคธ्‍เคตाเคญिเคฎाเคจ เค‰เคœाเค—เคฐ เคนोเคคा เคนै เค”เคฐ เคธ्‍เคตाเคญिเคฎाเคจ เค•ा เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เคฌเคนुเคค เคนोเคคा เคนै। เค†เคค्‍เคฎ-เคธเคฎ्‍เคฎाเคจ เค•ा เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เค•िเคธी เคธे เคญी เคœ्‍เคฏाเคฆा เคนोเคคा เคนै เค”เคฐ เคœเคฌ เคธเคฎाเคงाเคจ เคนो, เคธंเค•เคฒ्‍เคช เคนो, เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เคนो, เคธ्‍เคตाเคญिเคฎाเคจ เคนो,เคคเคฌ เคธเคซเคฒเคคा เค•े เค†เคก़े เค•ुเค› เคจเคนीं เค† เคธเค•เคคा เคนै เค”เคฐ เค†เคœ เคฆेเคถ เค‰เคธ เคธ्‍เคตाเคญिเคฎाเคจ เค•े เคธाเคฅ เคธเคซเคฒเคคा เค•ी เคจเคˆ เคŠंเคšाเค‡เคฏों เค•ो เคชाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे, เค†เค—े เคฌเคข़เคจे เค•े เคฒिเคฏे เค•ृเคค-เคจिเคถ्เคšเคฏ เคนै। เคœเคฌ เคนเคฎ เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เค•ा เคธเคฎाเคงाเคจ เคฆेเค–เคคे เคนैं, เคคो เคŸुเค•เคก़ों เคฎें เคจเคนीं เคธोเคšเคจा เคšाเคนिเค। เคคเค•เคฒीเคซें เค†เคฏेंเค—ी, เคเค• เคธाเคฅ เคตाเคน-เคตाเคนी เค•े เคฒिเคฏे เคนाเคฅ เคฒเค—ाเค•เคฐ เค›ोเคก़ เคฆेเคจा, เคฏเคน เคคเคฐीเค•ा เคฆेเคถ เค•े เคธเคชเคจों เค•ो เคธाเค•ाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เค•ाเคฎ เคจเคนीं เค†เคฏेเค—ा। เคนเคฎें เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เค•ो เคœเคก़ों เคธे เคฎिเคŸाเคจे เค•ी เค•ोเคถिเคถ เค•เคฐเคจी เคนोเค—ी। เค†เคชเคจे เคฆेเค–ा เคนोเค—ा เคนเคฎाเคฐी เคฎुเคธ्เคฒिเคฎ เคฌेเคŸिเคฏां, เคนเคฎाเคฐी เคฌเคนเคจें, เค‰เคจเค•े เคธिเคฐ เคชเคฐ เคคीเคจ เคคเคฒाเค• เค•ी เคคเคฒเคตाเคฐ เคฒเคŸเค•เคคी เคฅी, เคตे เคกเคฐी เคนुเคˆ เคœिंเคฆเค—ी เคœीเคคी เคฅीं। เคคीเคจ เคคเคฒाเค• เค•ी เคถिเค•ाเคฐ เคถाเคฏเคฆ เคจเคนीं เคนुเคˆ เคนों, เคฒेเค•िเคจ เค•เคญी เคญी เคคीเคจ เคคเคฒाเค• เค•ी เคถिเค•ाเคฐ เคนो เคธเค•เคคी เคนैं, เคฏเคน เคญเคฏ เค‰เคจเค•ो เคœीเคจे เคจเคนीं เคฆेเคคा เคฅा, เค‰เคจเค•ो เคฎเคœเคฌूเคฐ เค•เคฐ เคฆेเคคा เคฅा। เคฆुเคจिเคฏा เค•े เค•เคˆ เคฆेเคถ, เค‡เคธ्เคฒाเคฎिเค• เคฆेเคถ, เค‰เคจ्เคนोंเคจे เคญी เค‡เคธ เค•ुเคช्เคฐเคฅा เค•ो เคนเคฎเคธे เคฌเคนुเคค เคชเคนเคฒे เค–เคค्เคฎ เค•เคฐ เคฆिเคฏा, เคฒेเค•िเคจ เค•िเคธी เคจ เค•िเคธी เค•ाเคฐเคฃ เคธे เคนเคฎाเคฐी เค‡เคจ เคฎुเคธ्เคฒिเคฎ เคฎाเคคाเค“ं-เคฌเคนเคจों เค•ो เคนเค• เคฆेเคจे เคฎें เคนเคฎ เคนिเคšเค•िเคšाเคคे เคฅे। เค…เค—เคฐ เค‡เคธ เคฆेเคถ เคฎें, เคนเคฎ เคธเคคी เคช्เคฐเคฅा เค•ो เค–เคค्เคฎ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं, เคนเคฎ เคญ्เคฐूเคฃ เคนเคค्เคฏा เค•ो เค–เคค्เคฎ เค•เคฐเคจे เค•े เค•ाเคจूเคจ เคฌเคจा เคธเค•เคคे เคนैं, เค…เค—เคฐ เคนเคฎ เคฌाเคฒ-เคตिเคตाเคน เค•े เค–िเคฒाเคซ เค†เคตाเคœ เค‰เค ा เคธเค•เคคे เคนैं, เคนเคฎ เคฆเคนेเคœ เคฎें เคฒेเคจ-เคฆेเคจ เค•ी เคช्เคฐเคฅा เค•े เค–िเคฒाเคซ เค•เค ोเคฐ เค•เคฆเคฎ เค‰เค ा เคธเค•เคคे เคนैं, เคคो เค•्เคฏों เคจ เคนเคฎ เคคीเคจ เคคเคฒाเค• เค•े เค–िเคฒाเคซ เคญी เค†เคตाเคœ เค‰เค ाเคं เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค เคญाเคฐเคค เค•े เคฒोเค•เคคंเคค्เคฐ เค•ी spirit เค•ो เคชเค•เคก़เคคे เคนुเคฏे, เคญाเคฐเคค เค•े เคธंเคตिเคงाเคจ เค•ी เคญाเคตเคจा เค•ा, เคฌाเคฌा เคธाเคนेเคฌ เค…ंเคฌेเคกเค•เคฐ เค•ी เคญाเคตเคจा เค•ा เค†เคฆเคฐ เค•เคฐเคคे เคนुเคฏे, เคนเคฎाเคฐी เคฎुเคธ्เคฒिเคฎ เคฌเคนเคจों เค•ो เคธเคฎाเคจ เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฎिเคฒे, เค‰เคจเค•े เค…ंเคฆเคฐ เคญी เคเค• เคจเคฏा เคตिเคถ्เคตाเคธ เคชैเคฆा เคนो, เคญाเคฐเคค เค•ी เคตिเค•ाเคธ เคฏाเคค्เคฐा เคฎें เคตे เคญी เคธเค•्เคฐिเคฏ เคญाเค—ीเคฆाเคฐ เคฌเคจें, เค‡เคธเคฒिเคฏे เคนเคฎเคจे เคฏเคน เคฎเคนเคค्เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฒिเคฏा। เคฏे เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฐाเคœเคจीเคคि เค•े เคคเคฐाเคœू เคธे เคคौเคฒเคจे เค•े เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคจเคนीं เคนोเคคे เคนैं, เคธเคฆिเคฏों เคคเค• เคฎाเคคाเค“ं-เคฌเคนเคจों เค•े เคœीเคตเคจ เค•ी เคฐเค•्เคทा เค•ी เค—ाเคฐंเคŸी เคฆेเคคे เคนैं।


เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคฎैं เคเค• เคฆूเคธเคฐा เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคฆेเคจा เคšाเคนเคคा เคนूं – เค…เคจुเคš्เค›ेเคฆ 370, 35A। เค•्เคฏा เค•ाเคฐเคฃ เคฅा? เค‡เคธ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคชเคนเคšाเคจ เคนै – เคนเคฎ เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เค•ो เคŸाเคฒเคคे เคญी เคจเคนीं เคนैं เค”เคฐ เคจ เคนी เคนเคฎ เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เค•ो เคชाเคฒเคคे เคนैं। เค…เคฌ เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เค•ो เคŸाเคฒเคจे เค•ा เคญी เคตเค•्เคค เคจเคนीं เคนै, เค…เคฌ เคธเคฎเคธ्เคฏाเค“ं เค•ा เคชाเคฒเคจे เค•ा เคญी เคตเค•्เคค เคจเคนीं เคนै। เคœो เค•ाเคฎ เคชिเค›เคฒे 70 เคธाเคฒ เคฎें เคจเคนीं เคนुเค†, เคจเคˆ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฌเคจเคจे เค•े เคฌाเคฆ, 70 เคฆिเคจ เค•े เคญीเคคเคฐ-เคญीเคคเคฐ เค…เคจुเคš्‍เค›ेเคฆ 370 เค”เคฐ 35A เค•ो เคนเคŸाเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เคญाเคฐเคค เค•े เคฆोเคจों เคธเคฆเคจों เคจे, เคฐाเคœ्เคฏเคธเคญा เค”เคฐ เคฒोเค•เคธเคญा เคจे, เคฆो-เคคिเคนाเคˆ เคฌเคนुเคฎเคค เคธे เคชाเคฐिเคค เค•เคฐ เคฆिเคฏा। เค‡เคธเค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคฏเคน เคนुเค† เค•ि เคนเคฐ เค•िเคธी เค•े เคฆिเคฒ เคฎें เคฏเคน เคฌाเคค เคฅी, เคฒेเค•िเคจ เคช्เคฐाเคฐंเคญ เค•ौเคจ เค•เคฐे, เค†เค—े เค•ौเคจ เค†เคฏे, เคถाเคฏเคฆ เค‰เคธी เค•ा เค‡ंเคคเคœाเคฐ เคฅा เค”เคฐ เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เคจे เคฎुเคे เคฏเคน เค•ाเคฎ เคฆिเคฏा เค”เคฐ เคœो เค•ाเคฎ เค†เคชเคจे เคฎुเคे เคฆिเคฏा เคฎैं เคตเคนी เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค†เคฏा เคนूं। เคฎेเคฐा เค…เคชเคจा เค•ुเค› เคจเคนीं เคนै।

เคนเคฎ เคœเคฎ्เคฎू-เค•เคถ्เคฎीเคฐ reorganisation เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เคญी เค†เค—े เคฌเคข़े। 70 เคธाเคฒ เคนเคฐ เค•िเคธी เคจे เค•ुเค›-เคจ-เค•ुเค› เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा, เคนเคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เค•ोเคˆ-เคจ-เค•ोเคˆ เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा เคฒेเค•िเคจ เค‡เคš्เค›िเคค เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคจเคนीं เคฎिเคฒे เค”เคฐ เคœเคฌ เค‡เคš्เค›िเคค เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคจเคนीं เคฎिเคฒे เคนैं, เคคो เคจเคฏे เคธिเคฐे เคธे เคธोเคšเคจे เค•ी, เคจเคฏे เคธिเคฐे เคธे เค•เคฆเคฎ เคฌเคข़ाเคจे เค•ी เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै। เค”เคฐ เคœเคฎ्‍เคฎू-เค•เคถ्‍เคฎीเคฐ เค”เคฐ เคฒเคฆ्เคฆाเค– เค•े เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•ी เค†เคถा-เค†เค•ांเค•्เคทा เคชूเคฐी เคนो, เคฏเคน เคนเคฎ เคธเคฌ เค•ा เคฆाเคฏिเคค्‍เคต เคนै। เค‰เคจเค•े เคธเคชเคจों เค•ो เคจเคฏे เคชंเค– เคฎिเคฒे, เคฏเคน เคนเคฎ เคธเคฌ เค•ी เคœिเคฎ्‍เคฎेเคฆाเคฐी เคนै। เค”เคฐ เค‰เคธเค•े เคฒिเค 130 เค•เคฐोเคก़ เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•ो เค‡เคธ เคœिเคฎ्‍เคฎेเคฆाเคฐी เค•ो เค‰เค ाเคจा เคนै เค”เคฐ เค‡เคธ เคœिเคฎ्เคฎेเคฆाเคฐी เค•ो เคชूเคฐा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค, เคœो เคญी เคฐुเค•ाเคตเคŸें เคธाเคฎเคจे เค†เคˆ เคนैं, เค‰เคจเค•ो เคฆूเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ा เคนเคฎเคจे เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा เคนै।


เคชिเค›เคฒे 70 เคธाเคฒ เคฎें เค‡เคจ เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅाเค“ं เคจे เค…เคฒเค—ाเคตเคตाเคฆ เค•ो เคฌเคฒ เคฆिเคฏा เคนै, เค†เคคंเค•เคตाเคฆ เค•ो เคœเคจ्‍เคฎ เคฆिเคฏा เคนै, เคชเคฐिเคตाเคฐเคตाเคฆ เค•ो เคชोเคธा เคนै เค”เคฐ เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคญ्เคฐเคท्‍เคŸाเคšाเคฐ เค”เคฐ เคญेเคฆเคญाเคต เค•ी เคจींเคต เค•ो เคฎเคœเคฌूเคคी เคฆेเคจे เค•ा เคนी เค•ाเคฎ เค•िเคฏा เคนै। เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเคเคตเคนां เค•ी เคฎเคนिเคฒाเค“ं เค•ो เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฎिเคฒें। เคตเคนां เค•े เคฎेเคฐे เคฆเคฒिเคค เคญाเค‡เคฏो-เคฌเคนเคจो เค•ो, เคฆेเคถ เค•े เคฆเคฒिเคคों เค•ो เคœो เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฎिเคฒเคคा เคฅा, เคตो เค‰เคจ्เคนें เคจเคนीं เคฎिเคฒเคคा เคฅा। เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เค•े เคœเคจเคœाเคคीเคฏ เคธเคฎूเคนों เค•ो, tribalsเค•ो เคœो เค…เคงिเค•ाเคฐ เคฎिเคฒเคคे เคนैं, เคตो เค‰เคจเค•ो เคญी เคฎिเคฒเคจे เคšाเคนिเค। เคตเคนां เคนเคฎाเคฐे เค•เคˆ เคเคธे เคธเคฎाเคœ เค”เคฐ เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅा เค•े เคฒोเค— เคšाเคนे เคตเคน เค—ुเคฐ्เคœเคฐ เคนों, เคฌเค•เคฐเคตाเคฒ เคนों, เค—เคฆ्เคฆी เคนों, เคธिเคช्‍เคชी เคนों, เคฌाเคฒ्‍เคŸी เคนों – เคเคธी เค…เคจेเค• เคœเคจเคœाเคคिเคฏां, เค‰เคจเค•ो เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เค…เคงिเค•ाเคฐ เคญी เคฎिเคฒเคจे เคšाเคนिเค। เค‰เคธे เคฆेเคจे เค•ी เคฆिเคถा เคฎें, เคนเคฎ เคนैเคฐाเคจ เคนो เคœाเคंเค—े, เคตเคนां เค•े เคนเคฎाเคฐे เคธเคซाเคˆ เค•เคฐ्เคฎเคšाเคฐी เคญाเค‡เคฏों เค”เคฐ เคฌเคนเคจों เคชเคฐ เค•ाเคจूเคจी เคฐोเค• เคฒเค—ा เคฆी เค—เคˆ เคฅीं। เค‰เคจเค•े เคธเคชเคจों เค•ो เค•ुเคšเคฒ เคฆिเคฏा เค—เคฏा เคฅा। เค†เคœ เคนเคฎเคจे เค‰เคจเค•ो เคฏเคน เค†เคœाเคฆी เคฆेเคจे เค•ा เค•ाเคฎ เค•िเคฏा เคนै।

เคญाเคฐเคค เคตिเคญाเคœเคจ เคนुเค†, เคฒाเค–ों-เค•เคฐोเคก़ों เคฒोเค— เคตिเคธ्‍เคฅाเคชिเคค เคนोเค•เคฐ เค†เคฏे เค‰เคจเค•ा เค•ोเคˆ เค—ुเคจाเคน เคจเคนीं เคฅा เคฒेเค•िเคจ เคœो เคœเคฎ्‍เคฎू-เค•เคถ्‍เคฎीเคฐ เคฎेंเค†เค•เคฐ เคฌเคธे, เค‰เคจเค•ो เคฎाเคจเคตीเคฏ เค…เคงिเค•ाเคฐ เคญी เคจเคนीं เคฎिเคฒे, เคจाเค—เคฐिเค• เค•े เค…เคงिเค•ाเคฐ เคญी เคจเคนीं เคฎिเคฒे। เคœเคฎ्‍เคฎू-เค•เคถ्‍เคฎीเคฐ เค•े เค…เคจ्‍เคฆเคฐ เคฎेเคฐे เคชเคนाเคก़ी เคญाเคˆ-เคฌเคนเคจ เคญी เคนैं। เค‰เคจเค•ी เคญी เคšिंเคคा เค•เคฐเคจे เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เคนเคฎ เค•เคฆเคฎ เค‰เค ाเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं।



เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो, เคœเคฎ्‍เคฎू-เค•เคถ्‍เคฎीเคฐ เค”เคฐ เคฒเคฆ्เคฆाเค– เคธुเค–-เคธเคฎृเคฆ्เคงि เค”เคฐ เคถांเคคि เค•े เคฒिเค เคญाเคฐเคค เค•े เคฒिเค เคช्เคฐेเคฐเค• เคฌเคจ เคธเค•เคคा เคนै। เคญाเคฐเคค เค•ी เคตिเค•ाเคธ เคฏाเคค्เคฐा เคฎें เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ा เคฏोเค—เคฆाเคจ เคฆे เคธเค•เคคा เคนै। เค‰เคธเค•े เคชुเคฐाเคจे เค‰เคจ เคฎเคนाเคจ เคฆिเคตเคธों เค•ो เคฒौเคŸाเคจे เค•ा เคนเคฎ เคธเคฌ เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•เคฐें। เค‰เคจ เคช्เคฐเคฏाเคธों เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคฏเคน เคœो เคจเคˆ เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅा เคฌเคจी เคนै เคตเคน เคธीเคงे-เคธीเคงे เคจाเค—เคฐिเค•ों เค•े เคนिเคคों เค•े เคฒिเค เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคธुเคตिเคงा เคชैเคฆा เค•เคฐेเค—ी। เค…เคฌ เคฆेเคถ เค•ा, เคœเคฎ्‍เคฎू-เค•เคถ्‍เคฎीเคฐ เค•ा เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เคจाเค—เคฐिเค• เคญी เคฆिเคฒ्‍เคฒी เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ो เคชूเค› เคธเค•เคคा เคนै। เค‰เคธเค•ो เคฌीเคš เคฎें เค•ोเคˆ เคฐुเค•ाเคตเคŸें เคจเคนीं เค†เคंเค—ी। เคฏเคน เคธीเคงी-เคธीเคงी เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅा เค†เคœ เคนเคฎ เค•เคฐ เคชाเค เคนैं। เคฒेเค•िเคจ เคœเคฌ เคชूเคฐा เคฆेเคถ, เคธเคญी เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคฆเคฒों เค•े เคญीเคคเคฐ เคญी, เคเค• เคญी เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคฆเคฒ เค…เคชเคตाเคฆ เคจเคนीं เคนैं, เค…เคจुเคš्‍เค›ेเคฆ 370,35Aเค•ो เคนเคŸाเคจे เค•े เคฒिเค เค•ोเคˆ เคช्เคฐเค–เคฐ เคฐूเคช เคธे เคคो เค•ोเคˆ เคฎूเค• เคฐूเคช เคธे เคธเคฎเคฐ्เคฅเคจ เคฆेเคคा เคฐเคนा เคนै। เคฒेเค•िเคจ เคฐाเคœเคจीเคคि เค•े เค—เคฒिเคฏाเคฐों เคฎें เคšुเคจाเคต เค•े เคคเคฐाเคœू เคธे เคคोเคฒเคจे เคตाเคฒे เค•ुเค› เคฒोเค— 370 เค•े เคชเค•्เคท เคฎें เค•ुเค› เคจ เค•ुเค› เค•เคนเคคे เคฐเคนเคคे เคนैं। เคœो เคฒोเค— 370 เค•े เคชเค•्เคท เคฎें เคตเค•ाเคฒเคค เค•เคฐเคคे เคนैं, เค‰เคจเค•ो เคฆेเคถ เคชूเค› เคฐเคนा เคนै, เค…เค—เคฐ เคฏे เค…เคจुเคš्‍เค›ेเคฆ 370, เคฏเคน 35Aเค‡เคคเคจा เคฎเคนเคค्‍เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคฅा,เค‡เคคเคจा เค…เคจिเคตाเคฐ्เคฏ เคฅा, เค‰เคธी เคธे เคญाเค—्เคฏ เคฌเคฆเคฒเคจे เคตाเคฒा เคฅाเคคो 70 เคธाเคฒ เคคเค• เค‡เคคเคจा เคญाเคฐी เคฌเคนुเคฎเคค เคนोเคจे เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เค†เคช เคฒोเค—ों เคจे เค‰เคธเค•ो permanent เค•्‍เคฏों เคจเคนीं เค•िเคฏा? Temporary เค•्‍เคฏों เคฌเคจाเค เคฐเค–ा? เค…เค—เคฐ เค‡เคคเคจा conviction เคฅा, เคคो เค†เค—े เค†เคคे เค”เคฐ permanent เค•เคฐ เคฆेเคคे। เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธเค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคฏเคน เคนै, เค†เคช เคญी เคœाเคจเคคे เคฅेเคœो เคคเคฏ เคนुเค† เคนै, เคตเคน เคธเคนी เคจเคนीं เคนुเค† เคนै, เคฒेเค•िเคจ เคธुเคงाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ी เค†เคช เคฎें เคนिเคฎ्‍เคฎเคค เคจเคนीं เคฅी, เค‡เคฐाเคฆा เคจเคนीं เคฅा। เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคญเคตिเคท्‍เคฏ เคชเคฐ เคธเคตाเคฒिเคฏा เคจिเคถाเคจ เคฒเค—เคคे เคฅे। เคฎेเคฐे เคฒिเค เคฆेเคถ เค•ा เคญเคตिเคท्‍เคฏ เคนी เคธเคฌ เค•ुเค› เคนै, เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคญเคตिเคท्‍เคฏ เค•ुเค› เคจเคนीं เคนोเคคा เคนै।


เคนเคฎाเคฐे เคธंเคตिเคงाเคจ เคจिเคฐ्เคฎाเคคाเค“ं เคจे, เคธเคฐเคฆाเคฐ เคตเคฒ्‍เคฒเคญ เคญाเคˆ เคชเคŸेเคฒ เคœैเคธे เคฎเคนाเคชुเคฐुเคทों เคจे, เคฆेเคถ เค•ी เคเค•เคคा เค•े เคฒिเค, เคฐाเคœเค•ीเคฏ เคเค•ीเค•เคฐเคฃ เค•े เคฒिเค เค‰เคธ เค•เค िเคจ เคธเคฎเคฏ เคฎें เคญी เคฎเคนเคค्‍เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคซैเคธเคฒे เคฒिเค, เคนिเคฎ्‍เคฎเคค เค•े เคธाเคฅ เคซैเคธเคฒे เคฒिเค। เคฆेเคถ เค•े เคเค•ीเค•เคฐเคฃ เค•ा เคธเคซเคฒ เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเคฏा। เคฒेเค•िเคจ Article 370 เค•े เค•ाเคฐเคฃ, 35A เค•े เค•ाเคฐเคฃ เค•ुเค› เคฐुเค•ाเคตเคŸें เคญी เค†เคˆ เคนैं।

เค†เคœ เคฒाเคฒ เค•िเคฒे เคธेเคฎैं เคœเคฌ เคฆेเคถ เค•ो เคธंเคฌोเคงिเคค เค•เคฐ เคฐเคนा เคนूं, เคฎैं เคฏเคน เค—เคฐ्เคต เค•े เคธाเคฅ เค•เคนเคคा เคนूं เค•ि เค†เคœ เคนเคฐ เคนिเคจ्‍เคฆुเคธ्เคคाเคจी เค•เคน เคธเค•เคคा เคนै- One Nation, One Constitution เค”เคฐ เคนเคฎ เคธเคฐเคฆाเคฐ เคธाเคนเคฌ เค•ा เคเค• เคญाเคฐเคค-เคถ्เคฐेเคท्‍เค  เคญाเคฐเคค, เค‡เคธी เคธเคชเคจे เค•ो เคšเคฐिเคคाเคฐ्เคฅ เค•เคฐเคจे เคฎें เคฒเค—े เคนुเค เคนैं। เคคเคฌ เคฏे เคธाเคซ-เคธाเคซ เคฌเคจเคคा เคนै เค•ि เคนเคฎ เคเคธी เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅाเค“ं เค•ो เคตिเค•เคธिเคค เค•เคฐेंเคœो เคฆेเคถ เค•ी เคเค•เคคा เค•ो เคฌเคฒ เคฆें, เคฆेเคถ เค•ो เคœोเคก़เคจे เค•े เคฒिเค cementing force เค•े เคฐूเคช เคฎें เค‰เคญเคฐ เค•เคฐเค•े เค†เคं เค”เคฐ เคฏเคน เคช्เคฐเค•्เคฐिเคฏा เคจिเคฐंเคคเคฐ เคšเคฒเคจी เคšाเคนिเค। เคตเคน เคเค• เคธเคฎเคฏ เค•े เคฒिเค เคจเคนीं เคนोเคคी เคนै, เค…เคตिเคฐเคฒ เคนोเคจी เคšाเคนिเค।

GST เค•े เคฎाเคง्‍เคฏเคฎ เคธेเคนเคฎเคจे One Nation, One Tax, เค‰เคธ เคธเคชเคจे เค•ो เคธाเค•ाเคฐ เค•िเคฏा เคนै। เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธेเคชिเค›เคฒे เคฆिเคจों เคŠเคฐ्เคœा เค•े เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें One Nation, One Grid เค‡เคธ เค•ाเคฎ เค•ो เคญी เคนเคฎเคจे เคธเคซเคฒเคคाเคชूเคฐ्เคตเค• เคชाเคฐ เค•िเคฏा।

เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे One Nation, One Mobility Card – เค‡เคธ เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅा เค•ो เคญी เคนเคฎเคจे เคตिเค•เคธिเคค เค•िเคฏा เคนै। เค”เคฐ เค†เคœ เคฆेเคถ เคฎें เคต्‍เคฏाเคชเค• เคฐूเคช เคธे เคšเคฐ्เคšा เคšเคฒ เคฐเคนी เคนै, “เคเค• เคฆेเคถ, เคเค• เคธाเคฅ เคšुเคจाเคต’’। เคฏเคน เคšเคฐ्เคšा เคนोเคจी เคšाเคนिเค, เคฒोเค•เคคांเคค्เคฐिเค• เคคเคฐीเค•े เคธे เคนोเคจी เคšाเคนिเค เค”เคฐ เค•เคญी เคจ เค•เคญी “เคเค• เคญाเคฐเคค-เคถ्เคฐेเคท्‍เค  เคญाเคฐเคค’’ เค•े เคธเคชเคจों เค•ो เคธाเค•ाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค”เคฐ เคญी เคเคธी เคจเคˆ เคšीเคœों เค•ो เคนเคฎें เคœोเคก़เคจा เคนोเค—ा।


เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो, เคฆेเคถ เค•ो เคจเคˆ เคŠंเคšाเค‡เคฏों เค•ो เคชाเคฐ เค•เคฐเคจा เคนै, เคฆेเคถ เค•ो เคตिเคถ्‍เคต เค•े เค…ंเคฆเคฐ เค…เคชเคจा เคธ्‍เคฅाเคจ เคช्เคฐเคธ्‍เคฅाเคชिเคค เค•เคฐเคจा เคนै। เคคो เคนเคฎें เค…เคชเคจे เค˜เคฐ เคฎें เคญी เค—เคฐीเคฌी เคธे เคฎुเค•्เคคि เค•े เคญाเคจ เค•ो เคฌเคฒ เคฆेเคจा เคนी เคนोเค—ा। เคฏเคน เค•िเคธी เค•े เคฒिเค เค‰เคชเค•ाเคฐ เคจเคนीं เคนै। เคญाเคฐเคค เค•े เค‰เคœ्‍เคœ्‍เคตเคฒ เคญเคตिเคท्‍เคฏ เค•े เคฒिเค, เคนเคฎें เค—เคฐीเคฌी เคธे เคฎुเค•्‍เคค เคนोเคจा เคนी เคนोเค—ा। เค—เคค เคชांเคš เคตเคฐ्เคท เคฎें เค—เคฐीเคฌी เค•เคฎ เค•เคฐเคจे เค•ी เคฆिเคถा เคฎें, เคฒोเค— เค—เคฐीเคฌी เคธे เคฌाเคนเคฐ เค†เคं, เคฌเคนुเคค เคธเคซเคฒ เคช्เคฐเคฏाเคธ เคนुเค เคนैं। เคชเคนเคฒे เค•ी เคคुเคฒเคจा เคฎें เคœ्‍เคฏाเคฆा เคคेเคœ เค—เคคि เคธे เค”เคฐ เคœ्‍เคฏाเคฆा เคต्‍เคฏाเคชเค•เคคा เคธे เค‡เคธ เคฆिเคถा เคฎें เคธเคซเคฒเคคा เคช्เคฐाเคช्‍เคค เคนुเคˆ เคนै।เคฒेเค•िเคจ เคซिเคฐ เคญी เค—เคฐीเคฌ เคต्‍เคฏเค•्เคคि, เคธเคฎ्‍เคฎाเคจ เค…เค—เคฐ เค‰เคธเค•ो เคช्เคฐाเคช्‍เคค เคนो เคœाเคคा เคนै, เค‰เคธเค•ा เคธ्‍เคตाเคญिเคฎाเคจ เคœเค— เคœाเคคा เคนै เคคो เคตเคน เค—เคฐीเคฌी เคธे เคฒเคก़เคจे เค•े เคฒिเค เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ा เค‡ंเคคเคœाเคฐ เคจเคนीं เค•เคฐेเค—ा।เคตो เค…เคชเคจे เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เคธे เค—เคฐीเคฌी เค•ो เคชเคฐाเคธ्‍เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค†เคเค—ा। เคนเคฎ เคฎें เคธे เค•िเคธी เคธे เคญी เคœ्‍เคฏाเคฆा เคตिเคชเคฐीเคค เคชเคฐिเคธ्เคฅिเคคिเคฏों เคธे เคœूเคเคจे เค•ी เคคाเค•เคค เค…เค—เคฐ เค•िเคธी เคฎें เคนै, เคคो เคฎेเคฐे เค—เคฐीเคฌ เคญाเค‡เคฏों-เคฌเคนเคจों เคฎें เคนै। เค•िเคคเคจी เคนी เค ंเคก เค•्‍เคฏों เคจ เคนो, เคตो เคฎुเค ्เค ी เคฌंเคฆ เค•เคฐเค•े เค—ुเคœाเคฐा เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै। เค‰เคธเค•े เคญीเคคเคฐ เคฏเคน เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เคนै। เค†เค‡เคฏे เค‰เคธ เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เค•े เคนเคฎ เคชुเคœाเคฐी เคฌเคจें เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค เค‰เคธเค•ी เคฐोเคœเคฎเคฐ्เคฐा เค•ी เคœिंเคฆเค—ी เค•ी เค•เค िเคจाเค‡เคฏों เค•ो เคนเคฎ เคฆूเคฐ เค•เคฐें।

เค•्‍เคฏा เค•ाเคฐเคฃ เคนै เค•ि เคฎेเคฐे เค—เคฐीเคฌ เค•े เคชाเคธ เคถौเคšाเคฒเคฏ เคจ เคนो, เค˜เคฐ เคฎें เคฌिเคœเคฒी เคจ เคนो, เคฐเคนเคจे เค•े เคฒिเค เค˜เคฐ เคจ เคนो, เคชाเคจी เค•ी เคธुเคตिเคงा เคจ เคนो, เคฌैंเค• เคฎें เค–ाเคคा เคจ เคนो, เค•เคฐ्เคœ เคฒेเคจे เค•े เคฒिเค เคธाเคนूเค•ाเคฐों เค•े เค˜เคฐ เคœा เค•เคฐเค•े เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคธเคฌ เค•ुเค› เค—िเคฐเคตी เคฐเค–เคจा เคชเคก़เคคा เคนो। เค†เค‡เคฏे, เค—เคฐीเคฌों เค•े เค†เคค्‍เคฎ-เคธเคฎ्‍เคฎाเคจ, เค†เคค्‍เคฎ-เคตिเคถ्‍เคตाเคธ เค•ो, เค‰เคจเค•े เคธ्‍เคตाเคญिเคฎाเคจ เค•ो เคนी เค†เค—े เคฌเคข़ाเคจे เค•े เคฒिเค, เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เคฆेเคจे เค•े เคฒिเค เคนเคฎ เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•เคฐें।


เคญाเค‡เคฏो-เคฌเคนเคจो, เค†เคœाเคฆी เค•े 70 เคธाเคฒ เคนो เค—เค। เคฌเคนुเคค เคธाเคฐे เค•ाเคฎ เคธเคฌ เคธเคฐเค•ाเคฐों เคจे เค…เคชเคจे-เค…เคชเคจे เคคเคฐीเค•े เคธे เค•िเค เคนैं। เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•िเคธी เคญी เคฆเคฒ เค•ी เค•्‍เคฏों เคจ เคนो, เค•ेंเคฆ्เคฐ เค•ी เคนो, เคฐाเคœ्‍เคฏ เค•ी เคนो, เคนเคฐ เค•िเคธी เคจे เค…เคชเคจे-เค…เคชเคจे เคคเคฐीเค•े เคธे เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเค เคนैं। เคฒेเค•िเคจ เคฏเคน เคญी เคธเคš्‍เคšाเคˆ เคนै เค•ि เค†เคœ เคนिเคจ्‍เคฆुเคธ्‍เคคाเคจ เคฎें เค•เคฐीเคฌ-เค•เคฐीเคฌ เค†เคงे เค˜เคฐ เคเคธे เคนैं, เคœिเคจ เค˜เคฐों เคฎें เคชीเคจे เค•ा เคชाเคจी เค‰เคชเคฒเคฌ्เคง เคจเคนीं เคนै। เค‰เคจเค•ो เคชीเคจे เค•ा เคชाเคจी เคช्เคฐाเคช्‍เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฎเคถเค•्‍เค•เคค เค•เคฐเคจी เคชเคก़เคคी เคนै। เคฎाเคคाเค“ं-เคฌเคนเคจों เค•ोเคธिเคฐ เคชเคฐ เคฌोเค เค‰เค ा เค•เคฐเค•े, เคฎเคŸเค•े เคฒेเค•เคฐเคฆो-เคฆो, เคคीเคจ-เคคीเคจ, เคชांเคš-เคชांเคšเค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เคœाเคจा เคชเคก़เคคा เคนै। เคœीเคตเคจ เค•ा เคฌเคนुเคค เคธाเคฐा เคนिเคธ्‍เคธा เคธिเคฐ्เคซ เคชाเคจी เคฎें เค–เคช เคœाเคคा เคนैเค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเคเค‡เคธ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เคเค• เคตिเคถेเคท เค•ाเคฎ เค•ी เคคเคฐเคซ เคฌเคฒ เคฆेเคจे เค•ा เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคฒिเคฏा เคนै เค”เคฐ เคตเคน เคนै – เคนเคฎाเคฐे เคนเคฐ เค˜เคฐ เคฎें เคœเคฒ เค•ैเคธे เคชเคนुंเคšे? เคนเคฐ เค˜เคฐ เค•ो เคœเคฒ เค•ैเคธे เคฎिเคฒे? เคชीเคจे เค•ा เคถुเคฆ्เคง เคชाเคจी เค•ैเคธे เคฎिเคฒे? เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค เค†เคœ เคฎैं เคฒाเคฒ เค•िเคฒे เคธे เค˜ोเคทเคฃा เค•เคฐเคคा เคนूं เค•ि เคนเคฎ เค†เคจे เคตाเคฒे เคฆिเคจों เคฎें เคœเคฒ-เคœीเคตเคจ เคฎिเคถเคจ เค•ो เค†เค—े เคฒे เค•เคฐเค•े เคฌเคข़ेंเค—े। เคฏเคน เคœเคฒ-เคœीเคตเคจ เคฎिเคถเคจ, เค‡เคธเค•े เคฒिเค เค•ेंเคฆ्เคฐ เค”เคฐ เคฐाเคœ्‍เคฏ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคธाเคฅ เคฎिเคฒเค•เคฐ เค•ाเคฎ เค•เคฐेंเค—े เค”เคฐ เค†เคจे เคตाเคฒे เคตเคฐ्เคทों เคฎें เคธाเคข़े เคคीเคจ เคฒाเค– เค•เคฐोเคก़ เคฐुเคชเคฏे เคธे เคญी เคœ्‍เคฏाเคฆा เคฐเค•เคฎ เค‡เคธ เคœเคฒ-เคœीเคตเคจ เคฎिเคถเคจเค•े เคฒिเค เค–เคฐ्เคš เค•เคฐเคจे เค•ा เคนเคฎเคจे เคธंเค•เคฒ्‍เคช เคฒिเคฏा เคนै। เคœเคฒ เคธंเคšเคฏ เคนो, เคœเคฒ เคธिंเคšเคจ เคนो, เคตเคฐ्เคทा เค•ी เคฌूंเคฆ-เคฌूंเคฆ เคชाเคจी เค•ो เคฐोเค•เคจे เค•ा เค•ाเคฎ เคนो, เคธเคฎुเคฆ्เคฐी เคชाเคจी เค•ो เคฏा Waste Water เค•ो Treatment เค•เคฐเคจे เค•ा เคตिเคทเคฏ เคนो, เค•िเคธाเคจों เค•े เคฒिเค ‘Per Drop, More Crop’, Micro Irrigation เค•ा เค•ाเคฎ เคนो, เคชाเคจी เคฌเคšाเคจे เค•ा เค…เคญिเคฏाเคจ เคนो, เคชाเคจी เค•े เคช्เคฐเคคि เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เคธे เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เคจाเค—เคฐिเค• เคธเคœเค— เคฌเคจे, เคธंเคตेเคฆเคจเคถीเคฒ เคฌเคจे, เคชाเคจी เค•ा เคฎเคนเคค्เคต เคธเคฎเคें, เคนเคฎाเคฐे เคถिเค•्เคทा เค•เคฐ्เคฎों เคฎें เคญीเคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคญी เคฌเคšเคชเคจ เคธे เคนी เคชाเคจी เค•े เคฎเคนเคค्เคต เค•ी เคถिเค•्เคทा เคฆी เคœाเค। เคชाเคจी เคธंเค—्เคฐเคน เค•े เคฒिเค, เคชाเคจी เค•े เคธ्เคฐोเคคों เค•ो เคชुเคจเคฐ्เคœीเคตिเคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคนเคฎ เคฒเค—ाเคคाเคฐ เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•เคฐें เค”เคฐ เคนเคฎ เค‡เคธ เคตिเคถ्‍เคตाเคธ เค•े เคธाเคฅ เค†เค—े เคฌเคข़ें เค•ि เคชाเคจी เค•े เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคชिเค›เคฒे 70 เคธाเคฒ เคฎें เคœो เค•ाเคฎ เคนुเค† เคนै, เคนเคฎें 5 เคธाเคฒ เคฎें เคšाเคฐ เค—ुเคจा เคธे เคญी เคœ्‍เคฏाเคฆा เค‰เคธ เค•ाเคฎ เค•ो เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा। เค…เคฌ เคนเคฎ เคœ्‍เคฏाเคฆा เค‡ंเคคเคœाเคฐ เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•เคคे เค”เคฐ เค‡เคธ เคฆेเคถ เค•े เคฎเคนाเคจ เคธंเคค, เคธैเค•เคก़ों เคธाเคฒ เคชเคนเคฒे,เคธंเคค เคคिเคฐुเคตเคฒ्เคฒुเคตเคฐ เคœी เคจे เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เคเค• เคฎเคนเคค्‍เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคฌाเคค เค•เคนी เคฅी, เคธैเค•เคก़ों เคธाเคฒ เคชเคนเคฒे, เคคเคฌ เคคो เคถाเคฏเคฆ เค•िเคธी เคจे เคชाเคจी เค•े เคธंเค•เคŸ เค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคธोเคšा เคญी เคจเคนीं เคนोเค—ा, เคชाเคจी เค•े เคฎเคนเคค्เคตเค•े เคฌाเคฐे เคฎें เคญी เคจเคนीं เคธोเคšा เคนोเค—ा, เค”เคฐ เคคเคฌ เคธंเคค เคคिเคฐुเคตเคฒ्เคฒुเคตเคฐ เคœी เคจे เค•เคนा เคฅा“เคจीเคฐ เค‡เคจ्เคก़्เคฐी เค…เคฎिเคฏाเคฆू, เค‰เคฒ्เค—:, เคจीเคฐ เค‡เคจ्เคก़्เคฐी เค…เคฎिเคฏाเคฆू, เค‰เคฒ्เค—:,” เคฏाเคจि เคœเคฌ เคชाเคจी เคธเคฎाเคช्‍เคค เคนो เคœाเคคा เคนै, เคคो เคช्เคฐเค•ृเคคि เค•ा เค•ाเคฐ्เคฏ เคฅเคฎ เคœाเคคा เคนै, เคฐूเค• เคœाเคคा เคนै। เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคตिเคจाเคถ เคช्เคฐाเคฐंเคญ เคนो เคœाเคคा เคนै।


เคฎेเคฐा เคœเคจ्‍เคฎ เค—ुเคœเคฐाเคค เคฎें เคนुเค†, เค—ुเคœเคฐाเคค เคฎें เคคीเคฐ्เคฅ เค•्เคทेเคค्เคฐ เคนै เคฎเคนुเคกी, เคœो เค‰เคค्‍เคคเคฐी เค—ुเคœเคฐाเคค เคฎें เคนै। เคœैเคจ เคธเคฎुเคฆाเคฏ เค•े เคฒोเค— เคตเคนां เค†เคคे-เคœाเคคे เคฐเคนเคคे เคนैं। เค†เคœ เคธे เค•เคฐीเคฌ 100 เคธाเคฒ เคชเคนเคฒे เคตเคนां เคเค• เคœैเคจ เคฎुเคจि เคนुเค, เคตเคน เค•िเคธाเคจ เค•े เค˜เคฐ เคฎें เคชैเคฆा เคนुเค เคฅे, เค•िเคธाเคจ เคฅे, เค–ेเคค เคฎें เค•ाเคฎ เค•เคฐเคคे เคฅे เคฒेเค•िเคจ เคœैเคจ เคชเคฐंเคชเคฐा เค•े เคธाเคฅ เคœुเคก़ เค•เคฐเค•े เคตเคน เคฆीเค•्เคทिเคค เคนुเค เค”เคฐ เคœैเคจ-เคฎुเคจि เคฌเคจे।

เค•เคฐीเคฌ 100 เคธाเคฒ เคชเคนเคฒे เคตเคน เคฒिเค–เค•เคฐ เค—เค เคนैं। เคฌुเคฆ्เคงि เคธाเค—เคฐ เคœी เคฎเคนाเคฐाเคœ เคจे เคฒिเค–ा เคนै เค•ि เคเค• เคฆिเคจ เคเคธा เค†เคเค—ा, เคœเคฌ เคชाเคจी เค•िเคฐाเคจे เค•ी เคฆुเค•ाเคจ เคฎें เคฌिเค•ेเค—ा। เค†เคช เค•เคฒ्‍เคชเคจा เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं 100 เคธाเคฒ เคชเคนเคฒे เคเค• เคธंเคค เคฒिเค– เค•เคฐ เค—เค เค•ि เคชाเคจी เค•िเคฐाเคจे เค•ी เคฆुเค•ाเคจ เคฎें เคฌिเค•ेเค—ा เค”เคฐ เค†เคœ เคนเคฎ เคชीเคจे เค•ा เคชाเคจी เค•िเคฐाเคจे เค•ी เคฆुเค•ाเคจ เคธे เคฒेเคคे เคนैं। เคนเคฎ เค•เคนां เคธे เค•เคนां เคชเคนुंเคš เค—เค।

เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो, เคจ เคนเคฎें เคฅเค•เคจा เคนै, เคจ เคนเคฎें เคฅเคฎเคจा เคนै, เคจ เคนเคฎें เคฐूเค•เคจा เคนै เค”เคฐ เคจ เคนเคฎें เค†เค—े เคฌเคข़เคจे เคธे เคนिเคšเค•िเคšाเคจा เคนै। เคฏเคน เค…เคญिเคฏाเคจ เคธเคฐเค•ाเคฐी เคจเคนीं เคฌเคจเคจा เคšाเคนिเค। เคœเคฒ เคธंเคšเคฏ เค•ा เคฏเคน เค…เคญिเคฏाเคจ, เคœैเคธे เคธ्‍เคตเคš्‍เค›เคคा เค•ा เค…เคญिเคฏाเคจ เคšเคฒा เคฅा, เคœเคจ เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เค•ा เค…เคญिเคฏाเคจ เคฌเคจเคจा เคšाเคนिเค। เคœเคจ เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เค•े เค†เคฆเคฐ्เคถों เค•ो เคฒेเค•เคฐ, เคœเคจ เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เค•ी เค…เคชेเค•्เคทाเค“ं เค•ो เคฒेเค•เคฐ, เคœเคจ เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เค•े เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคนเคฎें เค†เค—े เคฌเคข़เคจा เคนै।

เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो, เค…เคฌ เคนเคฎाเคฐा เคฆेเคถ เค‰เคธ เคฆौเคฐ เคฎें เคชเคนुंเคšा เคนै เคœिเคธเคฎें เคฌเคนुเคค-เคธी เคฌाเคคों เคธे เค…เคฌ เคนเคฎें เค…เคชเคจे เค†เคชเค•ो เค›ुเคชाเค เคฐเค–เคจे เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคจเคนीं เคนै। เคšुเคจौเคคिเคฏों เค•ो เคธाเคฎเคจे เคธे เคธ्‍เคตीเค•ाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ा เคตเค•्‍เคค เค† เคšुเค•ा เคนै। เค•เคญी เคฐाเคœเคจीเคคिเค• เคจเคซा-เคจुเค•เคธाเคจ เค•े เค‡เคฐाเคฆे เคธे เคนเคฎ เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เค•เคฐเคคे เคนैं เคฒेเค•िเคจ เค‡เคธเคธे เคฆेเคถ เค•ी เคญाเคตी เคชीเคข़ी เค•ा เคฌเคนुเคค เคจुเค•เคธाเคจ เคนोเคคा เคนै।


เคตैเคธा เคนी เคเค• เคตिเคทเคฏ เคนै เคœिเคธเค•ो เคฎैं เค†เคœ เคฒाเคฒ เค•िเคฒे เคธे เคธ्‍เคชเคท्‍เคŸ เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคा เคนूं। เค”เคฐ เคตเคน เคตिเคทเคฏ เคนै, เคนเคฎाเคฐे เคฏเคนां เคนो เคฐเคนा เคฌेเคคเคนाเคถा เคœเคจเคธंเค–्‍เคฏा เคตिเคธ्‍เคซोเคŸ।เคฏเคน เคœเคจเคธंเค–्‍เคฏा เคตिเคธ्‍เคซोเคŸ เคนเคฎाเคฐे เคฒिเค, เคนเคฎाเคฐी เค†เคจे เคตाเคฒी เคชीเคข़ी เค•े เคฒिเค เค…เคจेเค• เคจเค เคธंเค•เคŸ เคชैเคฆा เค•เคฐเคคा เคนै เคฒेเค•िเคจ เคฏเคน เคฌाเคค เคฎाเคจเคจी เคนोเค—ी เค•ि เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เคเค• เคœाเค—เคฐूเค• เคตเคฐ्เค— เคนै, เคœो เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เคญเคฒी-เคญांเคคि เคธเคฎเคเคคा เคนै। เคตे เค…เคชเคจे เค˜เคฐ เคฎें เคถिเคถु เค•ो เคœเคจ्‍เคฎ เคฆेเคจे เคธे เคชเคนเคฒे เคญเคฒी-เคญांเคคि เคธोเคšเคคा เคนै เค•ि เคฎैं เค•เคนीं เค‰เคธเค•े เคธाเคฅ เค…เคจ्‍เคฏाเคฏ เคคो เคจเคนीं เค•เคฐ เคฆूंเค—ा। เค‰เคธเค•ी เคœो เคฎाเคจเคตीเคฏ เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคाเคं เคนैं เค‰เคจเค•ी เคชूเคฐ्เคคि เคฎैं เค•เคฐ เคชाเคŠंเค—ा เค•ि เคจเคนीं เค•เคฐ เคชाเคŠंเค—ा, เค‰เคธเค•े เคœो เคธเคชเคจे เคนैं, เคตो เคธเคชเคจे เคชूเคฐा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฎैं เค…เคชเคจी เคญूเคฎिเค•ा เค…เคฆा เค•เคฐ เคชाเคŠंเค—ा เค•ि เคจเคนीं เค•เคฐ เคชाเคŠंเค—ा। เค‡เคจ เคธाเคฐे parameters เคธे เค…เคชเคจे เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ा เคฒेเค–ा-เคœोเค–ा เคฒेเค•เคฐ เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เค†เคœ เคญी เคธ्เคตः เคช्เคฐेเคฐเคฃा เคธे เคเค• เค›ोเคŸा เคตเคฐ्เค— เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ो เคธीเคฎिเคค เค•เคฐเค•े, เค…เคชเคจे เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ा เคญी เคญเคฒा เค•เคฐเคคा เคนै เค”เคฐ เคฆेเคถ เค•ा เคญเคฒा เค•เคฐเคจे เคฎें เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ा เคฏोเค—เคฆाเคจ เคฆेเคคा เคนै। เคฏे เคธเคญी เคธเคฎ्‍เคฎाเคจ เค•े เค…เคงिเค•ाเคฐी เคนैं, เคฏे เค†เคฆเคฐ เค•े เค…เคงिเค•ाเคฐी เคนैं। เค›ोเคŸा เคชเคฐिเคตाเคฐ เคฐเค–เค•เคฐ เคญी เคตเคน เคฆेเคถ เคญเค•्เคคि เค•ो เคนी เคช्เคฐเค•เคŸ เค•เคฐเคคे เคนैं। เคตो เคฆेเคถเคญเค•्เคคि เค•ो เค…เคญिเคต्‍เคฏเค•्‍เคค เค•เคฐเคคे เคนैं। เคฎैं เคšाเคนूंเค—ा เค•ि เคนเคฎ เคธเคญी เคธเคฎाเคœ เค•े เคฒोเค— เค‡เคจเค•े เคœीเคตเคจ เค•ो เคฌाเคฐीเค•ी เคธे เคฆेเค–ें เค•ि เค‰เคจ्‍เคนोंเคจे เค…เคชเคจे เคชเคฐिเคตाเคฐ เคฎें เคœเคจเคธंเค–्‍เคฏा เคตृเคฆ्เคงि เคธे เค…เคชเคจे-เค†เคชเค•ो เคฌเคšा เค•เคฐเค•े เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ी เค•िเคคเคจी เคธेเคตा เค•ी เคนै। เคฆेเค–เคคे เคนी เคฆेเค–เคคे เคเค• เคฆो เคชीเคข़ी เคจเคนीं, เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ैเคธे เค†เค—े เคฌเคข़เคคा เคšเคฒा เค—เคฏा เคนै, เคฌเคš्‍เคšों เคจे เค•ैเคธे เคถिเค•्เคทा เคชाเคˆ เคนै, เคตเคน เคชเคฐिเคตाเคฐ เคฌीเคฎाเคฐी เคธे เคฎुเค•्‍เคค เค•ैเคธे เคนै, เคตเคน เคชเคฐिเคตाเคฐ เค…เคชเคจी เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค• เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคाเค“ं เค•ो เค•ैเคธे เคฌเคข़िเคฏा เคขंเค— เคธे เคชूเคฐा เค•เคฐเคคा เคนै।เคนเคฎ เคญी เค‰เคจเคธे เคธीเค–ें เค”เคฐ เคนเคฎाเคฐे เค˜เคฐ เคฎें เค•िเคธी เคญी เคถिเคถु เค•े เค†เคจे เคธे เคชเคนเคฒे เคนเคฎ เคธोเคšें เค•ि เคœो เคถिเคถु เคฎेเคฐे เค˜เคฐ เคฎें เค†เคเค—ा, เค•्‍เคฏा เค‰เคธเค•ी เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคाเค“ं เค•ी เคชूเคฐ्เคคि เค•े เคฒिเค เคฎैंเคจे เค…เคชเคจे-เค†เคชเค•ो เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐ เคฒिเคฏा เคนै? เค•्‍เคฏा เคฎैं เค‰เคธเค•ो เคธเคฎाเคœ เค•े เคญเคฐोเคธे เคนी เค›ोเคก़ เคฆूंเค—ा? เคฎैं เค‰เคธเค•ो เค‰เคธเค•े เคจเคธीเคฌ เคชเคฐ เคนी เค›ोเคก़ เคฆूंเค—ा? เค•ोเคˆ เคฎां-เคฌाเคช เคเคธा เคจเคนीं เคนो เคธเค•เคคा เคนै, เคœो เค…เคชเคจे เคฌเคš्‍เคšों เค•ो เคœเคจ्เคฎ เคฆेเค•เคฐ เค‡เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคœिंเคฆเค—ी เคœीเคจे เค•े เคฒिเค เคฎเคœเคฌूเคฐ เคนोเคจे เคฆें เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค เคเค• เคธाเคฎाเคœिเค• เคœाเค—เคฐूเค•เคคा เค•ी เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคा เคนै।


เคœिเคจ เคฒोเค—ों เคจे เคฏเคน เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ी เคญूเคฎिเค•ा เค…เคฆा เค•ी เคนै, เค‰เคจเค•े เคธเคฎ्‍เคฎाเคจ เค•ी เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคा เคนै, เค”เคฐ เค‰เคจ्‍เคนीं เค•े เคช्เคฐเคฏाเคธों เค•े เค‰เคฆाเคนเคฐเคฃ เคฒेเค•เคฐ เคธเคฎाเคœ เค•े เคฌाเค•ी เคตเคฐ्เค—, เคœो เค…เคญी เคญी เค‡เคธเคธे เคฌाเคนเคฐ เคนैं, เค‰เคจเค•ो เคœोเคก़เค•เคฐ เคœเคจเคธंเค–्‍เคฏा เคตिเคธ्‍เคซोเคŸ- เค‡เคธเค•ी เคนเคฎें เคšिंเคคा เค•เคฐเคจी เคนी เคนोเค—ी।

เคธเคฐเค•ाเคฐों เค•ो เคญी เคญिเคจ्‍เคจ-เคญिเคจ्‍เคจ เคฏोเคœเคจाเค“ं เค•े เคคเคนเคค เค†เค—े เค†เคจा เคนोเค—ा। เคšाเคนे เคฐाเคœ्‍เคฏ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคนो, เค•ेंเคฆ्เคฐ เคธเคฐเค•ाเคฐ เคนो- เคนเคฐ เค•िเคธी เค•ो เค‡เคธ เคฆाเคฏिเคค्‍เคต เค•ो เคจिเคญाเคจे เค•े เคฒिเค เค•ंเคงे เคธे เค•ंเคงा เคฎिเคฒाเค•เคฐ เคšเคฒเคจा เคนोเค—ा। เคนเคฎ เค…เคธ्‍เคตเคธ्‍เคฅ เคธเคฎाเคœ เคจเคนीं เคธोเคš เคธเค•เคคे, เคนเคฎ เค…เคถिเค•्เคทिเคค เคธเคฎाเคœ เคจเคนीं เคธोเคš เคธเค•เคคे। 21เคตीं เคธเคฆी เค•े เคญाเคฐเคค เคฎेंเคธเคชเคจों เค•ो เคชूเคฐा เค•เคฐเคจे เค•ा เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เคต्‍เคฏเค•्เคคि เคธे เคถुเคฐू เคนोเคคा เคนै, เคชเคฐिเคตाเคฐ เคธे เคถुเคฐू เคนोเคคा เคนै เคฒेเค•िเคจ เค…เค—เคฐ เค†เคฌाเคฆी เคถिเค•्เคทिเคค เคจเคนीं เคนै, เคคंเคฆुเคฐूเคธ्‍เคค เคจเคนीं เคนै, เคคो เคจ เคนी เคตเคน เค˜เคฐ เคธुเค–ी เคนोเคคा เคนै, เคจ เคนी เคตเคน เคฆेเคถ เคธुเค–ी เคนोเคคा เคนै।

เคœเคจ เค†เคฌाเคฆी เคถिเค•्เคทिเคค เคนो, เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏเคตाเคจ เคนो, Skilled เคนो เค”เคฐ เค…เคชเคจी เค‡เคš्‍เค›ा เค”เคฐ เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคाเค“ं เค•ी เคชूเคฐ्เคคि เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค, เค‰เคชเคฏुเค•्‍เคค เคฎाเคนौเคฒ เคช्เคฐाเคช्‍เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคธंเคธाเคงเคจ เค‰เคชเคฒเคฌ्‍เคง เคนों, เคคो เคฎैं เคธเคฎเคเคคा เคนूं เค•ि เคฆेเคถ เค‡เคจ เคฌाเคคों เค•ो เคชूเคฐ्เคฃ เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै।


เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो, เค†เคช เคญเคฒीเคญांเคคि เคœाเคจเคคे เคนैं เค•ि เคญ्เคฐเคท्‍เคŸाเคšाเคฐ, เคญाเคˆ-เคญเคคीเคœाเคตाเคฆ เคจे เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เค•ा เค•เคฒ्‍เคชเคจा เคธे เคชเคฐे เคจुเค•เคธाเคจ เค•िเคฏा เคนै เค”เคฐ เคฆीเคฎเค• เค•ी เคคเคฐเคน เคนเคฎाเคฐे เคœीเคตเคจ เคฎें เค˜ुเคธ เค—เคฏा เคนै। เค‰เคธเค•ो เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•ाเคฒเคจे เค•े เคฒिเค เคนเคฎ เคฒเค—ाเคคाเคฐ เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं। เคธเคซเคฒเคคाเคं เคญी เคฎिเคฒी เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เคฌीเคฎाเคฐी เค‡เคคเคจी เค—เคนเคฐी เคนै, เคฌीเคฎाเคฐी เค‡เคคเคจी เคซैเคฒी เคนुเคˆ เคนै เค•ि เคนเคฎें เค”เคฐ เค…เคงिเค• เคช्เคฐเคฏाเคธ, เค”เคฐ เคตเคน เคญी เคธिเคฐ्เคซ เคธเคฐเค•ाเคฐी เคธ्‍เคคเคฐ เคชเคฐ เคจเคนीं, เคนเคฐ เคธ्‍เคคเคฐ เคชเคฐ เค•เคฐเคคे เคนी เคฐเคนเคจा เคชเคก़ेเค—ा, เค”เคฐ เคเคธा เคจिเคฐंเคคเคฐ เค•เคฐเคคे เคฐเคนเคจा เคชเคก़ेเค—ा।เคเค• เคฌाเคฐ เคฎें เคธाเคฐा เค•ाเคฎ เคจเคนीं เคนोเคคा, เคฌुเคฐी เค†เคฆเคคें – เคชुเคฐाเคจी เคฌीเคฎाเคฐी เคœैเคธी เคนोเคคी เคนैं, เค•เคญी เค ीเค• เคนो เคœाเคคी เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เคฎौเค•ा เคฎिเคฒเคคे เคนी เคซिเคฐ เคธे เคฌीเคฎाเคฐी เค† เคœाเคคी เคนैं। เคตैเคธे เคนी เคฏเคน เคเค• เคเคธी เคฌीเคฎाเคฐी เคนै, เคœिเคธเค•ो เคนเคฎเคจे เคจिเคฐंเคคเคฐ Technology เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐเคคे เคนुเค เค‡เคธเค•ो เคจिเคฐเคธ्‍เคค เค•เคฐเคจे เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เค•เคˆ เค•เคฆเคฎ เค‰เค ाเค เคนैं। เคนเคฐ เคธ्‍เคคเคฐ เคชเคฐ เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐी เค”เคฐ เคชाเคฐเคฆเคฐ्เคถिเคคा เค•ो เคฌเคฒ เคฎिเคฒे, เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคญी เคญเคฐเคธเค• เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•िเค เค—เค เคนैं।

เค†เคชเคจे เคฆेเค–ा เคนोเค—ा เคชिเค›เคฒे เคชांเคš เคธाเคฒ เคฎें เคญी, เค‡เคธ เคฌाเคฐ เค†เคคे เคนी เคธเคฐเค•ाเคฐ เคฎें เคฌैเค े เคนुเค เค…เคš्‍เค›े-เค…เคš्‍เค›े เคฒोเค—ों เค•ी เค›ुเคŸ्เคŸी เค•เคฐ เคฆी เค—เคˆ। เคนเคฎाเคฐे เค‡เคธ เค…เคญिเคฏाเคจ เคฎें เคœो เคฐुเค•ाเคตเคŸ เคฌเคจเคคे เคฅे, เค‰เคจเคธे เค•เคนा เค—เคฏा เค•ि เค†เคช เค…เคชเคจा เค•ाเคฐोเคฌाเคฐ เค•เคฐ เคฒीเคœिเค, เค…เคฌ เคฆेเคถ เค•ो เค†เคชเค•ी เคธेเคตाเค“ं เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคจเคนीं เคนै।

เคฎैं เคธ्‍เคชเคท्‍เคŸ เคฎाเคจเคคा เคนूं, เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅाเค“ं เคฎें เคฌเคฆเคฒाเคต เคนोเคจा เคšाเคนिเค, เคฒेเค•िเคจ เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคธाเคฎाเคœिเค• เคœीเคตเคจ เคฎें เคญी เคฌเคฆเคฒाเคต เคนोเคจा เคšाเคนिเค। เคธाเคฎाเคœिเค• เคœीเคตเคจ เคฎें เคฌเคฆเคฒाเคต เคนोเคจा เคšाเคนिเค, เค‰เคธเค•े เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅाเค“ं เค•ो เคšเคฒाเคจे เคตाเคฒे เคฒोเค—ों เค•े เคฆिเคฒ-เคฆिเคฎाเค— เคฎें เคญी เคฌเคฆเคฒाเคต เคฌเคนुเคค เค…เคจिเคตाเคฐ्เคฏ เคนोเคคा เคนै। เคคเคญी เคœाเค•เคฐ เคนเคฎ เค‡เคš्เค›िเคค เคชเคฐिเคฃाเคฎों เค•ो เคช्เคฐाเคช्‍เคค เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं।


เคญाเค‡เคฏो เค”เคฐ เคฌเคนเคจो, เคฆेเคถ เค†เคœाเคฆी เค•े เค‡เคคเคจे เคธाเคฒ เคฌाเคฆ เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคชเคฐिเคชเค•्‍เคต เคนुเค† เคนै। เคนเคฎ เค†เคœाเคฆी เค•े 75 เคธाเคฒ เคฎเคจाเคจे เคœा เคฐเคนे เคนैं। เคคเคฌ เคฏเคน เค†เคœाเคฆी เคธเคนเคœ เคธंเคธ्เค•ाเคฐ, เคธเคนเคœ เคธ्เคตเคญाเคต, เคธเคนเคœ เค…เคจुเคญूเคคि, เคฏเคน เคญी เค†เคตเคถ्เคฏเค• เคนोเคคी เคนै। เคฎैं เค…เคชเคจे เค…เคซเคธเคฐों เค•े เคธाเคฅ เคœเคฌ เคฌैเค เคคा เคนूं เคคो เคเค• เคฌाเคค เค•เคฐเคคा เคนूं, เคธाเคฐ्เคตเคœเคจिเค• เคฐूเคช เคธे เคคो เคฌोเคฒเคคा เคจเคนीं เคฅा เคฒेเค•िเคจ เค†เคœ เคฎเคจ เค•เคฐ เคฐเคนा เคนै เคคो เคฌोเคฒ เคนी เคฆूं। เคฎैं เค…เคชเคจे เค…เคซเคธเคฐों เค•े เคฌीเคš เคฌाเคฐ-เคฌाเคฐ เค•เคนเคคा เคนूं เค•ि เค•्เคฏा เค†เคœाเคฆी เค•े เค‡เคคเคจे เคธाเคฒों เค•े เคฌाเคฆ เคฐोเคœเคฎเคฐ्เคฐा เค•ी เคœिंเคฆเค—ी เคฎें, เคธเคฐเค•ाเคฐों เค•ा เคœो เคฆเค–เคฒ เคนै เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคจाเค—เคฐिเค• เค•े เคœीเคตเคจ เคฎें, เค•्เคฏा เคนเคฎ เค‰เคธ เคฆเค–เคฒ เค•ो เค•เคฎ เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•เคคे?เค–เคค्เคฎ เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं? เค†เคœाเคฆ เคญाเคฐเคค เค•ा เคฎเคคเคฒเคฌ เคฎेเคฐे เคฒिเค เคฏเคน เคนै เค•ि เคงीเคฐे-เคงीเคฐे เคธเคฐเค•ाเคฐेंเคฒोเค—ों เค•ी เคœिंเคฆเค—ी เคธे เคฌाเคนเคฐ เค†เคं, เคฒोเค— เค…เคชเคจी เคœिंเคฆเค—ी เค•े เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเคฏे เค†เค—े เคฌเคข़เคจे เค•े เคฒिเคฏे, เคธाเคฐे เคฐाเคธ्เคคे เค‰เคจเค•े เคฒिเคฏे เค–ुเคฒे เคนोเคจे เคšाเคนिเค, เคฎเคจ-เคฎเคฐ्เคœी เคชเคก़े เค‰เคธ เคฆिเคถा เคฎें, เคฆेเคถ เค•े เคนिเคค เคฎें เค”เคฐ เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•ी เคญเคฒाเคˆ เค•े เคฒिเคฏे เคธ्เคตเคฏं เค•े เคธเคชเคจों เค•े เคฒिเคฏेเค†เค—े เคฌเคข़ें, เคเคธा Eco-systemเคนเคฎเค•ो เคฌเคจाเคจा เคนी เคนोเค—ा। เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเคฏे เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคฆเคตाเคฌ เคจเคนीं เคนोเคจा เคšाเคนिเค เคฒेเค•िเคจ เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคœเคนां เคฎुเคธीเคฌเคค เค•े เคชเคฒ เคนों, เคคो เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ा เค…เคญाเคต เคญी เคจเคนीं เคนोเคจा เคšाเคนिเค। เคจ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ा เคฆเคตाเคฌ เคนो, เคจ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ा เค…เคญाเคต เคนो, เคฒेเค•िเคจ เคนเคฎ เคธเคชเคจों เค•ो เคฒेเค•เคฐ เค†เค—े เคฌเคข़ें। เคธเคฐเค•ाเคฐ เคนเคฎाเคฐे เคเค• เคธाเคฅी เค•े เคฐूเคช เคฎेंเคนเคฐ เคชเคฒ เคฎौเคœूเคฆ เคนो। เคœเคฐूเคฐเคค เคชเคก़े เคคो เคฒเค—เคจा เคšाเคนिเค เค•ि เคนां เค•ोเคˆ เคนै, เคšिंเคคा เค•ा เคตिเคทเคฏ เคจเคนीं เคนै।เค•्เคฏा เค‰เคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅाเคं เคนเคฎ เคตिเค•เคธिเคค เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं?


เคนเคฎเคจे เค—ैเคฐ-เคœเคฐूเคฐी เค•เคˆ เค•ाเคจूเคจों เค•ो เค–เคค्เคฎ เค•िเคฏा เคนै। เค—เคค 5 เคตเคฐ्เคท เคฎें เคเค• เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคฎैंเคจे เคช्เคฐเคคिเคฆिเคจ เคเค• เค—ैเคฐ-เคœเคฐूเคฐी เค•ाเคจूเคจ เค–เคค्เคฎ เค•िเคฏा เคฅा। เคฆेเคถ เค•े เคฒोเค—ों เคคเค• เคถाเคฏเคฆ เคฏเคน เคฌाเคค เคชเคนुंเคšी เคจเคนीं เคนोเค—ी। เคนเคฐ เคฆिเคจ เคเค• เค•ाเคจूเคจ เค–เคค्เคฎ เค•िเคฏा เคฅा, เค•เคฐीเคฌ-เค•เคฐीเคฌ 1450 เค•ाเคจूเคจ เค–เคค्เคฎ เค•िเคฏे เคฅे। เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคฎाเคจเคต เค•े เคœीเคตเคจ เคธे เคฌोเค เค•เคฎ เคนो। เค…เคญी เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ो 10 เคนเคซ्เคคे เคนुเค, เค…เคญी เคคो เค‡เคจ 10 เคนเคซ्เคคों เคฎें 60 เคเคธे เค•ाเคจूเคจों เค•ो เค–เคค्เคฎ เค•เคฐ เคฆिเคฏा เคนै।

Ease of living เคฏเคน เค†เคœाเคฆ เคญाเคฐเคค เค•ी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคนै เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเคฏे เคนเคฎ Ease of living เคชเคฐ เคฌเคฒ เคฆेเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं, เค‰เคธी เค•ो เค†เค—े เคฒे เคœाเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं।เค†เคœ Ease of doing business เคฎें เคนเคฎ เค•ाเคซी เคช्เคฐเค—เคคि เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं। เคชเคนเคฒे 50 เคฎें เคชเคนुंเคšเคจे เค•ा เคธเคชเคจा เคนै, เค‰เคธเค•े เคฒिเคฏे เค•เคˆ reform เค•เคฐเคจे เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนोเค—ी, เค•เคˆ เค›ोเคŸी-เคฎोเคŸी เคฐुเค•ाเคตเคŸें เคนैं। เค•ोเคˆ เคต्เคฏเค•्เคคि เค›ोเคŸा เคธा เค‰เคฆ्เคฏोเค— เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคा เคนै เคฏा เค•ोเคˆ เค›ोเคŸा-เคธा เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคा เคนै, เคคो เคฏเคนां form เคญเคฐो, เค‰เคงเคฐ form เคญเคฐो, เค‡เคงเคฐ เคœाเค“, เค‰เคธ office เคœाเค“, เคธैंเค•เคก़ों เค‘เคซिเคธों เคฎें เคšเค•्เค•เคฐ เคฒเค—ाเคจे เคœैเคธी เคชเคฐेเคถाเคจिเคฏों เคฎें เค‰เคฒเคा เคฐเคนเคคा เคนै, เค‰เคธเค•ा เคฎेเคฒ เคนी เคจเคนीं เคฌैเค เคคा เคนै। เค‡เคจเค•ो เค–เคค्เคฎ เค•เคฐเคคे-เค•เคฐเคคे, reform เค•เคฐเคคे-เค•เคฐเคคे, เค•ेंเคฆ्เคฐ เค”เคฐ เคฐाเคœ्เคฏों เค•ो เคญी เคธाเคฅ เคฒेเคคे-เคฒेเคคे, เคจเค—เคฐเคชाเคฒिเค•ा-เคฎเคนाเคจเค—เคฐเคชाเคฒिเค•ाเค“ं เค•ो เคญी เคธाเคฅ เคฒेเคคे-เคฒेเคคे, เคนเคฎ Ease of doing business เค•े เค•ाเคฎ เคฎें เคฌเคนुเคค เค•ुเค› เค•เคฐเคจे เคฎें เคธเคซเคฒ เคนुเคฏे เคนैं। เค”เคฐ เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เคญी เคตिเคถ्เคตाเคธ เคชैเคฆा เคนुเค† เคนै เค•ि เคญाเคฐเคค เคœैเคธा เค‡เคคเคจा เคฌเคก़ा Developing เคฆेเคถ เค‡เคคเคจा เคฌเคก़ा เคธเคชเคจा เคฆेเค– เคธเค•เคคा เคนै เค”เคฐ เค‡เคคเคจी เคฌเคก़ी jump เคฒเค—ा เคธเค•เคคा เคนै। Ease of doing business เคคो เคเค• เคชเคก़ाเคต เคนै, เคฎेเคฐी เคฎंเคœिเคฒ เคคो เคนै Ease of living – เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคฎाเคจเคต เค•े เคœीเคตเคจ เคฎें เค‰เคธเค•ो เคธเคฐเค•ाเคฐी เค•ाเคฎ เคฎें เค•ोเคˆ เคฎเคถเค•्เค•เคค เคจ เค•เคฐเคจी เคชเคก़े, เค‰เคธเค•े เคนเค• เค‰เคธเค•ो เคธเคนเคœ เคฐूเคช เคธे เคฎिเคฒे เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค เคนเคฎें เค†เค—े เคฌเคข़เคจे เค•ी เคœเคฐूเคฐเคค เคนै, เคนเคฎ เค‰เคธ เคฆिเคถा เคฎें เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं।



เคฎेเคฐे เคช्เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो, เคนเคฎाเคฐा เคฆेเคถ เค†เค—े เคฌเคข़े, เคฒेเค•िเคจ incremental progress, เค‰เคธเค•े เคฒिเคฏे เคฆेเคถ เค…เคฌ เคœ्เคฏाเคฆा เค‡ंเคคเคœाเคฐ เคจเคนीं เค•เคฐ เคธเค•เคคा เคนै, เคนเคฎें high jump เคฒเค—ाเคจी เคชเคก़ेंเค—ी, เคนเคฎें เค›เคฒांเค— เคฒเค—ाเคจी เคชเคก़ेเค—ी, เคนเคฎें เคนเคฎाเคฐी เคธोเคš เค•ो เคญी เคฌเคฆเคฒเคจा เคชเคก़ेเค—ा। เคญाเคฐเคค เค•ो Global benchmark เค•े เคฌเคฐाเคฌเคฐ เคฒाเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคนเคฎाเคฐे เค†เคงुเคจिเค• infrastructure,เค‰เคธเค•ी เค“เคฐ เคญी เคœाเคจा เคชเคก़ेเค—ा เค”เคฐ เค•ोเคˆ เค•ुเค› เคญी เค•เคนे เค•ोเคˆ เค•ुเค› เคญी เคฒिเค–े, เคฒेเค•िเคจ เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เคฎाเคจเคต เค•ा เคธเคชเคจा เค…เคš्‍เค›ी เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅाเค“ं เค•ा เคนोเคคा เคนै। เค…เคš्‍เค›ी เคšीเคœ เค‰เคธे เค…เคš्‍เค›ी เคฒเค—เคคी เคนैं, เค‰เคธเค•ी เค‰เคธเคฎें เคฐूเคšि เคฌเคจเคคी เคนै। เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค เคนเคฎเคจे เคคเคฏ เค•िเคฏा เคนै เค•ि เค‡เคจ เค•ाเคฒเค–ंเคก เคฎें 100 เคฒाเค– เค•เคฐोเคก़ เคฐुเคชเคฏा เค†เคงुเคจिเค• Infrastructure เค•े เคฒिเค เคฒเค—ाเค เคœाเคंเค—े, เคœिเคธเคธे เคฐोเคœเค—ाเคฐ เคญी เคฎिเคฒेเค—ा, เคœीเคตเคจ เคฎें เคญी เคจเคˆ เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅा เคตिเค•เคธिเคค เคนोंเค—ी เคœो เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคाเค“ं เค•ी เคชूเคฐ्เคคि เคญी เค•เคฐेเค—ी। เคšाเคนे เคธाเค—เคฐเคฎाเคฒा เคช्เคฐोเคœเค•्‍เคŸ เคนो, เคšाเคนे เคญाเคฐเคคเคฎाเคฒा เคช्เคฐोเคœेเค•्‍เคŸ เคนो, เคšाเคนे เค†เคงुเคจिเค• เคฐेเคฒเคตे เคธ्‍เคŸेเคถเคจ เคฌเคจाเคจे เคนों เคฏा เคฌเคธ เคธ्‍เคŸेเคถเคจ เคฌเคจाเคจे เคนों เคฏा เคเคฏเคฐเคชोเคฐ्เคŸ เคฌเคจाเคจे เคนों, เคšाเคนे เค†เคงुเคจिเค• เค…เคธ्‍เคชเคคाเคฒ เคฌเคจाเคจे เคนों, เคšाเคนे เคตिเคถ्‍เคต เคธ्‍เคคเคฐ เค•े educational institutions เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคจा เคนो, infrastructure เค•ी เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคญी เค‡เคจ เคธเคญी เคšीเคœों เค•ो เคนเคฎ เค†เค—े เคฌเคข़ाเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं। เค…เคฌ เคฆेเคถ เคฎें seaport เค•ी เคญी เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคा เคนै। เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคœीเคตเคจ เค•ा เคญी เคฎเคจ เคฌเคฆเคฒा เคนै। เคนเคฎें เค‡เคธे เคธเคฎเคเคจा เคนोเค—ा।


เคชเคนเคฒे เคเค• เคœเคฎाเคจा เคฅा เค•ि เค…เค—เคฐ เค•ाเค—เคœ เคชเคฐ เคธिเคฐ्เคซ เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคนो เคœाเค เค•ि เคเค• เคฐेเคฒเคตे เคธ्‍เคŸेเคถเคจ เคซเคฒाเคจा เค‡เคฒाเค•े เคฎें เคฌเคจเคจे เคตाเคฒा เคนै, เคคो เคฎเคนीเคจों เคคเค•, เคธाเคฒों เคคเค• เคเค• เคธเค•ाเคฐाเคค्‍เคฎเค• เค—ूंเคœ เคฌเคจी เคฐเคนเคคी เคฅी เค•ि เคšเคฒो เคนเคฎाเคฐे เคฏเคนां เคจเคœเคฆीเค• เคฎें เค…เคฌ เคจเคฏा เคฐेเคฒเคตे เคธ्‍เคŸेเคถเคจ เค† เคฐเคนा เคนै। เค†เคœ เคตเค•्‍เคค เคฌเคฆเคฒ เคšुเค•ा เคนै। เค†เคœ เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เคจाเค—เคฐिเค• เคฐेเคฒเคตे เคธ्‍เคŸेเคถเคจ เคฎिเคฒเคจे เคธे เคธंเคคुเคท्‍เคŸ เคจเคนीं เคนै, เคตो เคคुเคฐंเคค เคชूเค›เคคा เคนै, เคตंเคฆे เคญाเคฐเคค เคเค•्เคธเคช्เคฐेเคธ เคนเคฎाเคฐे เค‡เคฒाเค•े เคฎें เค•เคฌ เค†เคเค—ी? เค‰เคธเค•ी เคธोเคš เคฌเคฆเคฒ เค—เคˆ เคนै। เค…เค—เคฐ เคนเคฎ เคเค• เคฌเคข़िเคฏा เคธे เคฌเคข़िเคฏा เคฌเคธ เคธ्‍เคŸेเคถเคจ เคฌเคจा เคฆें, FIVE STAR เคฐेเคฒเคตे เคธ्‍เคŸेเคถเคจ เคฌเคจा เคฆें เคคो เคตเคนां เค•ा เคจाเค—เคฐिเค• เคฏे เคจเคนीं เค•เคนเคคा เคนै เคธाเคนเคฌ เค†เคœ เคฌเคนुเคค เคฌเคข़िเคฏा เค•ाเคฎ เค•िเคฏा เคนै। เคตो เคคुเคฐंเคค เค•เคนเคคा เคนै- เคธाเคนเคฌ เคนเคตाเคˆ เค…เคก्เคกा เค•เคฌ เค†เคเค—ा? เคฏाเคจी เค…เคฌ เค‰เคธเค•ी เคธोเคš เคฌเคฆเคฒ เคšुเค•ी เคนै। เค•เคญी เคฐेเคฒเคตे เค•े stoppage เคธे เคธंเคคुเคท्‍เคŸ เคนोเคจे เคตाเคฒा เคฎेเคฐा เคฆेเคถ เค•ा เคจाเค—เคฐि‍เค• เคฌเคข़िเคฏा เคธे เคฌเคข़िเคฏा เคฐेเคฒเคตे เคธ्‍เคŸेเคถเคจ เคฎिเคฒเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคคुเคฐंเคค เค•เคนเคคा เคนै- เคธाเคนเคฌ เคฌाเค•ी เคคो เค ीเค• เคนै, เคนเคตाเคˆ เค…เคก्เคกा เค•เคฌ เค†เคเค—ा?

เคชเคนเคฒे เค•िเคธी เคญी เคจाเค—เคฐिเค• เค•ो เคฎिเคฒें เคคो เค•เคนเคคा เคฅा- เคธाเคนเคฌ, เคชเค•्‍เค•ी เคธเคก़เค• เค•เคฌ เค†เคเค—ी? เคนเคฎाเคฐे เคฏเคนां เคชเค•्‍เค•ी เคธเคก़เค• เค•เคฌ เคฌเคจेเค—ी? เค†เคœ เค•ोเคˆ เคฎिเคฒเคคा เคนै เคคो เคคुเคฐंเคค เค•เคนเคคा เคนै- เคธाเคนเคฌ, 4 lane เคตाเคฒा เคฐोเคก เคฌเคจेเค—ा เค•ि 6 lane เคตाเคฒा? เคธिเคฐ्เคซ เคชเค•्‍เค•ी เคธเคก़เค• เคคเค• เคตो เคธीเคฎिเคค เคฐเคนเคจा เคจเคนीं เคšाเคนเคคा เค”เคฐ เคฎैं เคฎाเคจเคคा เคนूं เค†เค•ांเค•्เคทी เคญाเคฐเคค เค•े เคฒिเค เคฏे เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ी เคฌाเคค เคนोเคคी เคนै।

เคชเคนเคฒे เค—ांเคต เค•े เคฌाเคนเคฐ เคฌिเคœเคฒी เค•ा เค–ंเคญा เคเคธे เคนी เคจीเคšे เคฒाเค•เคฐ เคธुเคฒा เคฆिเคฏा เคนो เคคो เคฒोเค— เค•เคนเคคे เคนैं เค•ि เคšเคฒो เคญाเคˆ เคฌिเคœเคฒी เค†เคˆ, เค…เคญी เคคो เค–ंเคญा เคจीเคšे เคชเคก़ा เคนुเค† เคนै, เค—ाเคก़ा เคญी เคจเคนीं เคนै। เค†เคœ เคฌिเคœเคฒी เค•े เคคाเคฐ เคญी เคฒเค— เคœाเคं, เค˜เคฐ เคฎें เคฎीเคŸเคฐ เคญी เคฒเค— เคœाเคं เคคो เคตो เคชूเค›เคคा เคนै- เคธाเคนเคฌ, 24 เค˜ंเคŸे เคฌिเคœเคฒी เค•เคฌ เค†เคเค—ी? เค…เคฌ เคตो เค–ंเคญे, เคคाเคฐ เค”เคฐ เคฎीเคŸเคฐ เคธे เคธंเคคुเคท्‍เคŸ เคจเคนीं เคนै।


เคชเคนเคฒे เคœเคฌ เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เค†เคฏा, เคคो เค‰เคจเค•ो เคฒเค—เคคा เคฅा เคฎोเคฌाเค‡เคฒ เคซोเคจ เค† เค—เคฏा। เคตो เคเค• เคธंเคคोเคท เค•ा เค…เคจुเคญเคต เค•เคฐเคคा เคฅा। เคฒेเค•िเคจ เค†เคœ เคตो เคคुเคฐंเคค เคšเคฐ्เคšा เค•เคฐเคจे เคฒเค—เคคा เคนै เค•ि data เค•ी speed เค•्‍เคฏा เคนै?

เคฏे เคฌเคฆเคฒเคคे เคนुเค เคฎिเคœाเคœ เค•ो, เคฌเคฆเคฒเคคे เคนुเค เคตเค•्‍เคค เค•ो เคนเคฎें เคธเคฎเคเคจा เคนोเค—ा เค”เคฐ เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे Global Benchmark เค•े เคธाเคฅ เคนเคฎें เค…เคชเคจे เคฆेเคถ เค•ो เค†เคงुเคจिเค• infrastructure เค•े เคธाเคฅ – clean energy เคนो, gas based economy เคนो, gas grid เคนो, e-mobility เคนो, เคเคธे เค…เคจेเค• เค•्เคทेเคค्เคฐों เคฎें เคนเคฎें เค†เค—े เคฌเคข़เคจा เคนै।

เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो, เค†เคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เคธเคฐเค•ाเคฐों เค•ी เคชเคนเคšाเคจ เคฏे เคฌเคจเคคी เคฐเคนी เค•ि เคธเคฐเค•ाเคฐ เคจे เคซเคฒाเคจे เค‡เคฒाเค•े เค•े เคฒिเค เค•्‍เคฏा เค•िเคฏा, เคซเคฒाเคจे เคตเคฐ्เค— เค•े เคฒिเค เค•्‍เคฏा เค•िเคฏा, เคซเคฒाเคจे เคธเคฎूเคน เค•े เคฒिเค เค•्‍เคฏा เค•िเคฏा? เค†เคฎเคคौเคฐ เคชเคฐ เค•्‍เคฏा เคฆिเคฏा, เค•िเคคเคจा เคฆिเคฏा, เค•िเคธเค•ो เคฆिเคฏा, เค•िเคธเค•ो เคฎिเคฒा, เค‰เคธी เค•े เค†เคธเคชाเคธ เคธเคฐเค•ाเคฐ เค”เคฐ เคœเคจเคฎाเคจเคธ เคšเคฒเคคे เคฐเคนे เค”เคฐ เค‰เคธเค•ो เค…เคš्‍เค›ा เคญी เคฎाเคจा เค—เคฏा। เคฎैं เคญी, เคถाเคฏเคฆ เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เค•ी เคฎांเค— เคฐเคนी เคนोเค—ी, เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคा เคฐเคนी เคนोเค—ी เคฒेเค•िเคจ เค…เคฌ เค•िเคธ เค•ो เค•्‍เคฏा เคฎिเคฒा, เค•ैเคธे เคฎिเคฒा, เค•เคฌ เคฎिเคฒा, เค•िเคคเคจा เคฎिเคฒा। เค‡เคจ เคธเคฌเค•े เคฐเคนเคคे เคนुเค เคญी เคนเคฎ เคธเคฌ เคฎिเคฒ เค•เคฐเค•े เคฆेเคถ เค•ो เค•เคนां เคฒे เคœाเคंเค—े, เคนเคฎ เคธเคฌ เคฎिเคฒ เค•เคฐเค•े เคฆेเคถ เค•ो เค•เคนां เคชเคนुंเคšाเคเค—े, เคนเคฎ เคธเคฌ เคฎिเคฒ เค•เคฐเค•े เคฆेเคถ เค•े เคฒिเค เค•्‍เคฏा achieve เค•เคฐेंเค—े, เค‡เคจ เคธเคชเคจों เค•ो เคฒे เค•เคฐเค•े เคœीเคจा, เคœूเคเคจा เค”เคฐ เคšเคฒ เคชเคก़เคจा เคฏे เคธเคฎเคฏ เค•ी เคฎांเค— เคนै। เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค 5 Trillion Dollar Economy เค•ा เคธเคชเคจा เคธंเคœोเคฏा เคนै। 130 เค•เคฐोเคก़ เคฆेเคถเคตाเคธी เค…เค—เคฐ เค›ोเคŸी-เค›ोเคŸी เคšीเคœों เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคšเคฒ เคชเคก़े เคคो 5 Trillion Dollar Economy, เค•เคˆ เคฒोंเค—ो เค•ो เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เคฒเค—เคคा เคนै, เคตो เค—เคฒเคค เคจเคนीं เคนो เคธเค•เคคे, เคฒेเค•िเคจ เค…เค—เคฐ เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เค•ाเคฎ เคจเคนीं เค•เคฐेंเค—े เคคो เคฆेเคถ เค†เค—े เค•ैเคธे เคฌเคขेเค—ा? เคฎुเคถ्เค•िเคฒ เคšुเคจौเคคिเคฏों เค•ो เคจเคนीं เค‰เค ाเคंเค—े เคคो เคšเคฒเคจे เค•ा เคฎिเคœाเคœ़ เค•เคนां เคธे เคฌเคจेเค—ा? เคฎเคจोเคตैเคœ्เคžाเคจिเค• เคฆृเคท्เคŸि เคธे เคญी เคนเคฎें เคนเคฎेเคถा เคŠंเคšे เคจिเคถाเคจ เคฐเค–เคจे เคšाเคนिเค เค”เคฐ เคนเคฎเคจे เคฐเค–ा เคนै। เคฒेเค•िเคจ เคตो เคนเคตा เคฎें เคจเคนीं เคนै। เค†เคœाเคฆी เค•े 70 เคธाเคฒ เคฌाเคฆ เคนเคฎ เคฆो Trillion Dollar Economy เคชเคฐ เคชเคนुंเคšे เคฅे, 70 เคธाเคฒ เค•ी เคตिเค•ाเคธ เคฏाเคค्เคฐा เคจे เคนเคฎें เคฆो Trillion Dollar Economy เคชเคฐ เคชเคนुंเคšाเคฏा เคฅा। เคฒेเค•िเคจ 2014 เคธे 2019, เคชांเคš เคธाเคฒ เค•े เคญीเคคเคฐ-เคญीเคคเคฐ เคนเคฎ เคฒोเค— เคฆो Trillion เคธे เคคीเคจ Trillion เคชเคนुंเคš เค—เค, เคเค• Trillion Dollar เคนเคฎเคจे เคœोเคก़ เคฆिเคฏा। เค…เค—เคฐ เคชांเคš เคธाเคฒ เคฎें, 70 เคธाเคฒ เคฎें เคœो เคนुเค† เค‰เคธเคฎें เค‡เคคเคจा เคฌเคก़ा jump เคฒเค—ाเคฏा เคคो เค†เคจे เคตाเคฒे เคชांเคš เคธाเคฒ เคฎें เคนเคฎ 5 Trillion Dollar Economy เคฌเคจ เคธเค•เคคे เคนै, เค”เคฐ เคฏे เคธเคชเคจा เคนเคฐ เคนिเคจ्‍เคฆुเคธ्‍เคคाเคจी เค•ा เคนोเคจा เคšाเคนिเค। เคœเคฌ Economy เคฌเคข़เคคी เคนै เคคो เคœीเคตเคจ เคญी เคฌेเคนเคคเคฐ เคฌเคจाเคจे เค•ी เคธुเคตिเคงा เคฌเคจเคคी เคนै। เค›ोเคŸे-เคธे-เค›ोเคŸे เคต्‍เคฏเค•्เคคि เค•े เคธเคชเคจों เค•ो เคธाเค•ाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เค…เคตเคธเคฐ เคชैเคฆा เคนोเคคे เคนैं। เค”เคฐ เคฏे เค…เคตเคธเคฐ เคชैเคฆा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฆेเคถ เค•े เค†เคฐ्เคฅिเค• เค•्เคทेเคค्เคฐ เคฎें เคนเคฎें เค‡เคธ เคฌाเคค เค•ो เค†เค—े เคฒे เคœाเคจा เคนै।


เคœเคฌ เคนเคฎ เคธเคชเคจा เคฆेเค–เคคे เคนैं เค•ि เคฆेเคถ เค•े เค•िเคธाเคจ เค•ी เค†เคฏ เคฆो เค—ुเคจी เคนोเคจी เคšाเคนिเค, เคœเคฌ เคนเคฎ เคธเคชเคจा เคฆेเค–เคคे เคนै เค•ि เค†เคœाเคฆी เค•े 75 เคธाเคฒ เคฎें เคนिเคจ्‍เคฆुเคธ्‍เคคाเคจ เคฎें เค•ोเคˆ เคชเคฐिเคตाเคฐ, เค—เคฐीเคฌ เคธे เค—เคฐीเคฌ เคญी, เค‰เคธเค•ा เคชเค•्‍เค•ा เค˜เคฐ เคนोเคจा เคšाเคนिเค। เคœเคฌ เคนเคฎ เคธเคชเคจा เคฆेเค–เคคे เคนैं เค•ि เค†เคœाเคฆी เค•े 75 เคธाเคฒ เคนों เคคเคฌ เคฆेเคถ เค•े เคนเคฐ เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เคชाเคธ เคฌिเคœเคฒी เคนोเคจी เคšाเคนिเค, เคœเคฌ เคนเคฎ เคธเคชเคจा เคฆेเค–เคคे เคนै เค•ि เค†เคœाเคฆी เค•े 75 เคธाเคฒ เคนो, เคคเคฌ เคนिเคจ्‍เคฆुเคธ्‍เคคाเคจ เค•े เคนเคฐ เค—ांเคต เคฎें Optical Fiber Network เคนो, Broadband เค•ी Connectivity เคนो, Long Distance Education เค•ी เคธुเคตिเคงा เคนो।

เคนเคฎाเคฐी เคธเคฎुเคฆ्เคฐी เคธंเคชเคค्เคคि, Blue Economy เค‡เคธ เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•ो เคนเคฎ เคฌเคฒ เคฆें। เคนเคฎाเคฐे เคฎเค›ुเค†เคฐे เคญाเค‡เคฏों-เคฌเคนเคจों เค•ो เคนเคฎ เคคाเค•เคค เคฆें। เคนเคฎाเคฐे เค•िเคธाเคจ เค…เคจ्‍เคจเคฆाเคคा เคนै, เคŠเคฐ्เคœाเคฆाเคคा เคฌเคจें। เคนเคฎाเคฐे เค•िเคธाเคจ, เคฏे เคญी Exporter เค•्‍เคฏों เคจ เคฌเคจें। เคฆुเคจिเคฏा เค•े เค…ंเคฆเคฐ เคนเคฎाเคฐे เค•िเคธाเคจों เค•े เคฆ्เคตाเคฐा เคชैเคฆा เค•ी เคนुเคˆ เคšीเคœों เค•ा เคกंเค•ा เค•्เคฏों เคจ เคฌเคœे। เค‡เคจ เคธเคชเคจों เค•ो เคฒे เค•เคฐเค•े เคนเคฎ เคšเคฒเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं। เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เค•ो Export เคฌเคข़ाเคจा เคนी เคนोเค—ा, เคนเคฎ เคธिเคฐ्เคซ เคฆुเคจिเคฏा, เคนिเคจ्‍เคฆुเคธ्‍เคคाเคจ เค•ो เคฌाเคœाเคฐ เคฌเคจा เค•เคฐเค•े เคฆेเค–े, เคนเคฎ เคญी เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคฌाเคœाเคฐ เคฎें เคชเคนुंเคšเคจे เค•े เคฒिเค เคญเคฐเคธเค• เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•เคฐें।

เคนเคฎाเคฐे เคนเคฐ District เคฎें เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคเค•-เคเค• เคฆेเคถ เค•ी เคœो เคคाเค•เคค เคนोเคคी เคนै, เค›ोเคŸे-เค›ोเคŸे เคฆेเคถों เค•ी, เคตो เคคाเค•เคค เคนเคฎाเคฐे เคเค•-เคเค• District เคฎें เคนोเคคी เคนै। เคนเคฎें เค‡เคธ เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เค•ो เคธเคฎเคเคจा เคนै, เค‡เคธ เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เค•ो เคนเคฎें Channelize เค•เคฐเคจा เคนै เค”เคฐ เคนเคฎाเคฐे เคนเคฐ เคœिเคฒे Export Hub เคฌเคจเคจे เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เค•्‍เคฏों เคจ เคธोเคšें, เคนเคฐ เคœिเคฒे เค•ा เค…เคชเคจा Handicraft เคนै, เคนเคฐ เคœिเคฒे เค•े เค…ंเคฆเคฐ เค…เคชเคจी-เค…เคชเคจी เคตिเคถेเคทเคคाเคं เคนैं। เค…เค—เคฐ เค•िเคธी เคœिเคฒे เค•े เคชाเคธ เค‡เคค्เคฐ เค•ी เคชเคนเคšाเคจ เคนै, เคคो เค•िเคธी เคœिเคฒे เค•े เคชाเคธ เคธाเคก़िเคฏों เค•ी เคชเคนเคšाเคจ เคนै, เค•िเคธी เคœिเคฒे เค•े เคฌเคฐ्เคคเคจ เคฎเคถเคนूเคฐ เคนै, เคคो เค•िเคธी เคœिเคฒे เคฎें เคฎिเค ाเคˆ เคฎเคถเคนूเคฐ เคนै। เคนเคฐ เคเค• เค•े เคชाเคธ เคตिเคตिเคงเคคा เคนै, เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เคนै, เคนเคฎเคจे Global Market เค•े เคฒिเคzero defect, zero effect เคธे เค‰เคธเค•ा manufacturing เค•ैเคธे เคนो เค”เคฐ เค‡เคธ เคตिเคตिเคงเคคा เคธे เคฆुเคจिเคฏा เค•ो เคชเคฐिเคšिเคค เค•เคฐाเคคे เคนुเค เค…เค—เคฐ เคนเคฎ เค‰เคธเค•े export เคชเคฐ เคฌเคฒ เคฆेंเค—े, เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคฎाเคฐ्เค•ेเคŸ เค•ो capture เค•เคฐเคจे เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เคนเคฎ เค•ाเคฎ เค•เคฐेंเค—े, เคคो เคฆेเคถ เค•े เคจौเคœเคตाเคจों เค•ो เคฐोเคœเค—ाเคฐ เคฎिเคฒेเค—ा। เคนเคฎाเคฐे small scale industries เค•ो, micro level industries เค•ो เค‡เคธเค•े เค•ाเคฐเคฃ เคเค• เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ी เคคाเค•เคค เคฎिเคฒेเค—ी เค”เคฐ เคนเคฎें เค‰เคธ เคคाเค•เคค เค•ो เคฌเคข़ाเคจा เคนै।



เคนเคฎाเคฐा เคฆेเคถ Tourist Destination เค•े เคฒिเค เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคฒिเค เค…เคœूเคฌा เคนो เคธเค•เคคा เคนै, เคฒेเค•िเคจ เค•िเคธी เคจ เค•िเคธी เค•ाเคฐเคฃ เคธे เคœिเคคเคจी เคคेเคœी เคธे เคนเคฎें เคตเคน เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค, เคตो เคนเคฎ เคจเคนीं เค•เคฐ เคชाเค เคนैं। เค†เค‡เคฏे, เคนเคฎ เคธเคญी เคฆेเคถเคตाเคธी เคคเคฏ เค•เคฐें เค•ि เคนเคฎें เคฆेเคถ เค•े tourism เคชเคฐ เคฌเคฒ เคฆेเคจा เคนै। เคœเคฌ tourism เคฌเคข़เคคा เคนै, เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ เคชूंเคœी‍เคจिเคตेเคถ เคฎें เคœ्‍เคฏाเคฆा เคธे เคœ्‍เคฏाเคฆा เคฐोเคœเค—ाเคฐ เคฎिเคฒเคคा เคนै। เคฆेเคถ เค•ी economy เค•ो เคฌเคฒ เคฎिเคฒเคคा เคนै เค”เคฐ เคฆुเคจिเคฏाเคญเคฐ เค•े เคฒोเค— เค†เคœ เคญाเคฐเคค เค•ो เคจเคฏे เคธिเคฐे เคธे เคฆेเค–เคจे เค•े เคฒिเค เคคैเคฏाเคฐ เคนैं। เคนเคฎ เคธोเคšें เค•ि เคฆुเคจिเคฏा เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เค•ैเคธे เค†เค, เคนเคฎाเคฐे tourism เค•े เค•्เคทेเคค्เคฐ เค•ो เค•ैเคธे เคฌเคฒ เคฎिเคฒे เค”เคฐ เค‡เคธเค•े เคฒिเค Tourist Destination เค•ी เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅा เคนो, เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เคฎाเคจเคต เค•ी เค†เคฎเคฆเคจी เคฌเคข़ाเคจे เค•ी เคฌाเคค เคนो, เคฌेเคนเคคเคฐ เคถिเค•्เคทा, เคจเคฏे เคฐोเคœเค—ाเคฐ เค•े เค…เคตเคธเคฐ เคช्เคฐाเคช्‍เคค เคนों, เคฎเคง्‍เคฏเคฎ เคตเคฐ्เค— เค•े เคฒोเค—ों เค•े เคฌेเคนเคคเคฐ เคธเคชเคจों เค•ो เคธाเค•ाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค, เคŠंเคšी เค‰เคก़ाเคจ เค•े เคฒिเค เคธाเคฐे launching pad เค‰เคจเค•े เคฒिเค available เคนोเคจे เคšाเคนिเค। เคนเคฎाเคฐे เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•े เคชाเคธ เคฌेเคนเคคเคฐ เคธंเคธाเคงเคจों เค•ी เคชूเคฐी เคธुเคตिเคงा เคนो, เคนเคฎाเคฐी เคธेเคจा เค•े เคชाเคธ เคฌेเคนเคคเคฐ เค‡ंเคคเคœाเคฎ เคนो, เคตो เคญी เคฆेเคถ เคฎें เคฌเคจा เคนुเค† เคนो, เคคो เคฎैं เคฎाเคจเคคा เคนूं เคเคธे เค…เคจेเค• เค•्เคทेเคค्เคฐ เคนैं เคœो 5 trillion dollar economy เค•े เคฒिเค เคญाเคฐเคค เค•ो เคเค• เคจเคˆ เคถเค•्เคคि เคฆे เคธเค•เคคे เคนैं।

เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคญाเค‡เคฏो-เคฌเคนเคจो, เค†เคœ เคฆेเคถ เคฎें เค†เคฐ्เคฅिเค• เคธिเคฆ्เคงि เคช्เคฐाเคช्‍เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฌเคนुเคค เคนी เค…เคจुเค•ूเคฒ เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เคนै।เคœเคฌ Government stable เคนोเคคी เคนै, policy predictable เคนोเคคी เคนै, เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅाเคं stable เคนोเคคी เคนै เคคो เคฆुเคจिเคฏा เค•ा เคญी เคเค• เคญเคฐोเคธा เคฌเคจเคคा เคนै। เคฆेเคถ เค•ी เคœเคจเคคा เคจे เคฏเคน เค•ाเคฎ เค•เคฐเค•े เคฆिเค–ाเคฏा เคนै। เคตिเคถ्‍เคต เคญी เคญाเคฐเคค เค•ी political stability เค•ो เคฌเคก़े เค—เคฐ्เคต เค”เคฐ เค†เคฆเคฐ เค•े เคธाเคฅ เคฆेเค– เคฐเคนा เคนै। เคนเคฎें เค‡เคธ เค…เคตเคธเคฐ เค•ो เคœाเคจे เคจเคนीं เคฆेเคจा เคšाเคนिเค। เค†เคœ เคตिเคถ्‍เคต เคนเคฎाเคฐे เคธाเคฅ เคต्เคฏाเคชाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•ो เค‰เคค्‍เคธुเค• เคนै। เคตเคน เคนเคฎाเคฐे เคธाเคฅ เคœुเคก़เคจा เคšाเคนเคคा เคนै। เค†เคœ เคนเคฎाเคฐे เคฒिเค เค—เคฐ्เคต เค•ा เคตिเคทเคฏ เคนै เค•ि เคฎเคนंเค—ाเคˆ เค•ो control เค•เคฐเคคे เคนुเค เคนเคฎ เคตिเค•ाเคธ เคฆเคฐ เค•ो เคฌเคข़ाเคจे เคตाเคฒे เคเค• เคฎเคนเคค्‍เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคธเคฎीเค•เคฐเคฃ เค•ो เคฒे เค•เคฐเค•े เคšเคฒे เคนैं। เค•เคญी เคตिเค•ाเคธ เคฆเคฐ เคคो เคฌเคข़ เคœाเคคी เคนै, เคฒेเค•िเคจ เคฎเคนंเค—ाเคˆ control เคฎें เคจเคนीं เคฐเคนเคคी เคนै। เค•เคญी เคฎเคนंเค—ाเคˆ เคฌเคข़ เคœाเคคी เคนै เคคो เคตिเค•ाเคธ เคฆเคฐ เค•ा เค िเค•ाเคจा เคจเคนीं เคนोเคคा เคนै। เคฒेเค•िเคจ เคฏเคน เคเคธी เคธเคฐเค•ाเคฐ เคนै เคœिเคธเคจे เคฎเคนंเค—ाเคˆ เค•ो control เคญी เค•िเคฏा เค”เคฐ เคตिเค•ाเคธ เคฆเคฐ เค•ो เค†เค—े เคญी เคฌเคข़ाเคฏा।



เคนเคฎाเคฐे เค…เคฐ्เคฅเคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅा เค•े fundamentals เคฌเคนुเคค เคฎเคœเคฌूเคค เคนैं। เคฏเคน เคฎเคœเคฌूเคคी เคนเคฎें เค†เค—े เคฒे เคœाเคจे เค•े เคฒिเค เคญเคฐोเคธा เคฆेเคคी เคนै। เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคœीเคเคธเคŸी เคœैเคธी เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅा เคตिเค•เคธिเคค เค•เคฐเค•े, IBC เคœैเคธे reform เคฒाเคจा เค…เคชเคจे เค†เคช เคฎें เคเค• เคจเคฏा เคตिเคถ्‍เคตाเคธ เคชैเคฆा เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคे เคนैं। เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เค‰เคค्‍เคชाเคฆเคจ เคฌเคข़े, เคนเคฎाเคฐी เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคธंเคชเคฆा เค•ी processing เคฌเคข़ें, value addition เคนो, value addition เคตाเคฒी เคšीเคœें เคฆुเคจिเคฏा เค•े เค…ंเคฆเคฐ export เคนों เค”เคฐ เคฆुเคจिเคฏा เค•े เค…เคจेเค• เคฆेเคถों เคคเค• export เคนों। เคนเคฎ เค•्‍เคฏों เคจ เคธเคชเคจा เคฆेเค–ें เค•ि เคฆुเคจिเคฏा เค•ा เค•ोเคˆ เคฆेเคถ เคเคธा เคจเคนी เคนोเค—ा, เคœเคนां เค•ोเคˆ เคจ เค•ोเคˆ เคšीเคœ เคญाเคฐเคค เคธे เคจ เคœाเคคी เคนों, เคนिเคจ्‍เคฆुเคธ्‍เคคाเคจ เค•ा เค•ोเคˆ เคœिเคฒा เคเคธा เคจเคนीं เคนोเค—ा เคœเคนां เคธे เค•ुเค› เคจ เค•ुเค› export เคจ เคนोเคคा เคนो। เค…เค—เคฐ เค‡เคจ เคฆोเคจों เคšीเคœों เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคนเคฎ เคšเคฒे, เคคो เคนเคฎ เค†เคฎเคฆเคจी เคญी เคฌเคข़ा เคธเค•เคคे เคนैं। เคนเคฎाเคฐी เค•ंเคชเคจिเคฏां, เคนเคฎाเคฐे เค‰เคฆ्เคฏเคฎी เคตे เคญी เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคฌाเคœाเคฐ เคฎें เคœाเคจे เค•े เคธเคชเคจे เคฆेเค–เคคे เคนैं। เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคฌाเคœाเคฐ เคฎें เคœाเค•เคฐ เคญाเคฐเคค เค•े เคฐुเคคเคฌे เค•ो เคตเคนां เค†เคตाเคœ เคฆेเคจे เค•ी เคคाเค•เคค เคฆें, เคนเคฎाเคฐे เคจिเคตेเคถเค• เคœ्‍เคฏाเคฆा เค•เคฎाเคं, เคนเคฎाเคฐे เคจिเคตेเคถเค• เคœ्‍เคฏाเคฆा เคจिเคตेเคถ เค•เคฐें, เคนเคฎाเคฐे เคจिเคตेเคถเค• เคœ्‍เคฏाเคฆा เคฐोเคœเค—ाเคฐ เคชैเคฆा เค•เคฐें – เค‡เคธเค•ो เคช्เคฐोเคค्‍เคธाเคนเคจ เคฆेเคจे เค•े เคฒिเค เคนเคฎ เคชूเคฐी เคคเคฐเคน เคธे เค†เค—े เค†เคจे เค•ो เคคैเคฏाเคฐ เคนैं।



เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เค•ुเค› เคเคธी เค—เคฒเคค เคฎाเคจ्‍เคฏเคคाเค“ं เคจे เค˜เคฐ เค•เคฐ เคฒिเคฏा เคนै। เค‰เคจ เคฎाเคจ्‍เคฏเคคाเค“ं เคธे เคฌाเคนเคฐ เคจिเค•เคฒเคจा เคชเคก़ेเค—ा। เคœो เคฆेเคถ เค•ी wealth เค•ो create เค•เคฐเคคा เคนै, เคœो เคฆेเคถ เค•ी wealth creation เคฎें contribute เค•เคฐเคคा เคนै, เคตे เคธเคฌ เคฆेเคถ เค•ी เคธेเคตा เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं। เคนเคฎ wealth creator เค•ो เค†เคถंเค•ा เค•ी เคจเคœเคฐों เคธे เคจ เคฆेเค–ें,เค‰เคจเค•े เคช्เคฐเคคि เคนीเคจ เคญाเคต เคธे เคจ เคฆेเค–ें। เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคा เคนै เคฆेเคถ เคฎें wealth create เค•เคฐเคจे เคตाเคฒों เค•ा เคญी เค‰เคคเคจा เคนी เคฎाเคจ-เคธเคฎ्‍เคฎाเคจ เค”เคฐ เคช्เคฐोเคค्‍เคธाเคนเคจ เคนोเคจा เคšाเคนिเค। เค‰เคจเค•ा เค—ौเคฐเคต เคฌเคข़เคจा เคšाเคนिเค เค”เคฐ wealth create เคจเคนीं เคนोเค—ी เคคो wealth distribute เคญी เคจเคนीं เคนोเค—ी। เค…เค—เคฐ wealth distribute เคจเคนीं เคนोเค—ी เคคो เคฆेเคถ เค•े เค—เคฐीเคฌ เค†เคฆเคฎी เค•ी เคญเคฒाเคˆ เคจเคนीं เคนोเค—ी। เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค เคคो wealth creation, เคฏเคน เคญी เคนเคฎाเคฐे เคœैเคธे เคฆेเคถ เค•े เคฒिเค เคเค• เคฎเคนเคค्‍เคตเคชूเคฐ्เคฃ เค…เคนเคฎिเคฏเคค เคฐเค–เคคा เคนै เค”เคฐ เค‰เคธเค•ो เคญी เคนเคฎें เค†เค—े เคฒे เคœाเคจा เคนै। เคœो เคฒोเค— wealth create เค•เคฐเคจे เคฎें เคฒเค—े เคนैं, เคฎेเคฐे เคฒिเค เคตเคน เคญी เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เค•ी wealth เคนैं। เค‰เคจเค•ा เคธเคฎ्‍เคฎाเคจ เค”เคฐ เค‰เคจเค•ा เค—ौเคฐเคต เค‡เคธ เค•เคฆเคฎ เค•ो เคจเคˆ เคคाเค•เคค เคฆेเค—ा।

เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो, เค†เคœ เคถांเคคि เค”เคฐ เคธुเคฐเค•्เคทा เคตिเค•ाเคธ เค•े เค…เคจिเคตाเคฐ्เคฏ เคชเคนเคฒू เคนैं। เคฆुเคจिเคฏा เค†เคœ เค…เคธुเคฐเค•्เคทा เคธे เค˜िเคฐी เคนुเคˆ เคนै। เคฆुเคจिเคฏा เค•े เค•िเคธी เคจ เค•िเคธी เคญाเค— เคฎें, เค•िเคธी เคจ เค•िเคธी เคฐूเคช เคฎें เคฎौเคค เค•ा เคธाเคฏा เคฎंเคกเคฐा เคฐเคนा เคนै। เคตिเคถ्‍เคต เคถांเคคि เค•ी เคธเคฎृเคฆ्เคงि เค•े เคฒिเค เคญाเคฐเคค เค•ो เค…เคชเคจी เคญूเคฎिเค•ा เค…เคฆा เค•เคฐเคจी เคนोเค—ी। เคตैเคถ्เคตिเค• เคชเคฐिเคตेเคถ เคฎें เคญाเคฐเคค เคฎूเค•เคฆเคฐ्เคถเค• เคฌเคจเค•เคฐ เคจเคนीं เคฐเคน เคธเค•เคคा เคนै เค”เคฐ เคญाเคฐเคค เค†เคคंเค• เคซैเคฒाเคจे เคตाเคฒों เค•े เค–िเคฒाเคซ เคฎเคœเคฌूเคคी เค•े เคธाเคฅ เคฒเคก़ เคฐเคนा เคนै। เคตिเคถ्‍เคต เค•े เค•िเคธी เคญी เค•ोเคจे เคฎें เค†เคคंเค• เค•ी เค˜เคŸเคจा เคฎाเคจเคตเคคाเคตाเคฆ เค•े เค–िเคฒाเคซ เค›ेเคก़ा เคนुเค† เคฏुเคฆ्เคง เคนै। เค‡เคธเคฒिเค เคฏเคน เค†เคน्เคตाเคจ เคนै เค•ि เคตिเคถ्เคตเคญเคฐ เค•ी เคฎाเคจเคตเคคाเคตाเคฆी เคถเค•्เคคिเคฏां เคเค• เคนों। เค†เคคंเค•เคตाเคฆ เค•ो เคชเคจाเคน เคฆेเคจे เคตाเคฒे, เค†เคคंเค•เคตाเคฆ เค•ो เคช्เคฐोเคค्‍เคธाเคนเคจ เคฆेเคจे เคตाเคฒे, เค†เคคंเค•เคตाเคฆ เค•ो export เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे, เคเคธी เคธाเคฐी เคคाเค•เคคों เค•ो เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคธाเคฎเคจे เค‰เคจเค•े เคธเคนी เคธ्‍เคตเคฐूเคช เคฎें เคช्เคฐเคธ्‍เคคुเคค เค•เคฐเคคे เคนुเค เคฆुเคจिเคฏा เค•ी เคคाเค•เคค เค•ो เคœोเคก़เค•เคฐ เค†เคคंเค•เคตाเคฆ เค•ो เคจเคท्‍เคŸ เค•เคฐเคจे เค•े เคช्เคฐเคฏाเคธों เคฎें เคญाเคฐเคค เค…เคชเคจी เคญूเคฎिเค•ा เค…เคฆा เค•เคฐें, เคนเคฎ เคฏเคนी เคšाเคนเคคे เคนैं।

เค•ुเค› เคฒोเค—ों เคจे เคธिเคฐ्เคซ เคญाเคฐเคค เค•ो เคนी เคจเคนीं เคนเคฎाเคฐे เคชเคก़ोเคธ เค•े เคฆेเคถों เค•ो เคญी เค†เคคंเค•เคตाเคฆ เคธे เคคเคฌाเคน เค•เคฐเค•े เคฐเค–ा เคนुเค† เคนै। เคฌांเค—्เคฒाเคฆेเคถ เคญी เค†เคคंเค•เคตाเคฆ เคธे เคœूเค เคฐเคนा เคนै, เค…เคซเค—ाเคจिเคธ्‍เคคाเคจ เคญी เค†เคคंเค•เคตाเคฆ เคธे เคœूเค เคฐเคนा เคนै। เคถ्เคฐीเคฒंเค•ा เค•े เค…ंเคฆเคฐ เคšเคฐ्เคš เคฎें เคฌैเค े เคนुเค เคจिเคฐ्เคฆोเคท เคฒोเค—ों เค•ो เคฎौเคค เค•े เค˜ाเคŸ เค‰เคคाเคฐ เคฆिเคฏा เค—เคฏा। เค•िเคคเคจी เคฌเคก़ी เคฆเคฐ्เคฆเคจाเค• เคฌाเคคे เคนैं เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค เค†เคคंเค•เคตाเคฆ เค•े เค–िเคฒाเคซ เคœเคฌ เคนเคฎ เคฒเคก़ाเคˆ เคฒเคก़เคคे เคนैं เคคเคฌ เคนเคฎ เค‡เคธ เคชूเคฐे เคญू-เคญाเค— เค•ी เคถांเคคि เค”เคฐ เคธुเคฐเค•्เคทा เค•े เคฒिเค เคญी เคนเคฎाเคฐी เคญूเคฎिเค•ा เค…เคฆा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคญी เคธเค•्เคฐिเคฏ เค•ाเคฎ เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं।

เคนเคฎाเคฐा เคชเคก़ोเคธी, เคนเคฎाเคฐा เคเค• เค…เคš्‍เค›ा เคฎिเคค्เคฐ เค…เคซเค—ाเคจिเคธ्‍เคคाเคจ เคšाเคฐ เคฆिเคจ เค•े เคฌाเคฆ เค…เคชเคจी เค†เคœाเคฆी เค•ा เคœเคถ्‍เคจ เคฎเคจाเคเค—ा เค”เคฐ เคฏเคน เค‰เคจเค•ी เค†เคœाเคฆी เค•ा 100เคตां เคธाเคฒ เคนै।เคฎैं เค†เคœ เคฒाเคฒ เค•िเคฒे เคธे เค…เคซเค—ाเคจिเคธ्‍เคคाเคจ เค•े เคฎेเคฐे เคฎिเคค्เคฐों เค•ो, เคœो เคšाเคฐ เคฆिเคจ เค•े เคฌाเคฆ 100เคตीं เค†เคœाเคฆी เค•ा เค‰เคค्‍เคธเคต เคฎเคจाเคจे เคœा เคฐเคนें เคนैं, เค…เคจेเค•-เค…เคจेเค• เคถुเคญเค•ाเคจाเคं เคฆेเคคा เคนूं।


เค†เคคंเค• เค”เคฐ เคนिंเคธा เค•ा เคฎाเคนौเคฒ เคฌเคจाเคจे เคตाเคฒों เค•ो, เค‰เคจเค•ो เคซैเคฒाเคจे เคตाเคฒों เค•ो, เคญเคฏ เค•ा เคตाเคคाเคฐเคตเคฐเคฃ เคชैเคฆा เค•เคฐเคจे เคตाเคฒों เค•ो เคจेเคธ्เคคाเคจाเคฌूเคค เค•เคฐเคจा เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคจीเคคि, เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•ी เคฐเคฃเคจीเคคि เค”เคฐ เค‰เคธเคฎें เคนเคฎाเคฐी เคธ्‍เคชเคท्‍เคŸเคคा เคธाเคซ เคนै। เคนเคฎें เค•ोเคˆ เคนिเคšเค•िเคšाเคนเคŸ เคจเคนीं เคนै। เคนเคฎाเคฐे เคธैเคจिเค•ों เคจे, เคนเคฎाเคฐे เคธुเคฐเค•्เคทा เคฌเคฒों เคจे, เคธुเคฐเค•्เคทा เคเคœेंเคธिเคฏों เคจे เคฌเคนुเคค เคช्เคฐเคถंเคธเคจीเคฏ เค•ाเคฎ เค•िเคฏा เคนै। เคธंเค•เคŸ เค•ी เค˜เคก़ी เคฎें เคญी เคฆेเคถ เค•ो เคถांเคคि เคฆेเคจे เค•े เคฒिเค เคฏूเคจिเคซाเคฐ्เคฎ เคฎें เค–เคก़े เคนुเค เคธเคฌ เคฒोเค—ों เคจे เค†เคœ เค…เคชเคจे เคœीเคตเคจ เค•ी เค†เคนूเคคि เคฆेเค•เคฐ เคนเคฎाเคฐे เค•เคฒ เค•ो เคฐोเคถเคจ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคœीเคตเคจ เค–เคชाเคฏा เคนै। เคฎैं เค‰เคจ เคธเคฌเค•ो salute เค•เคฐเคคा เคนूं। เคฎैं เค‰เคจเค•ो เคจเคฎเคจ เค•เคฐเคคा เคนूं। เคฒेเค•िเคจ เคธเคฎเคฏ เคฐเคนเคคे Reform เค•ी เคญी เคฌเคนुเคค เค†เคตเคถ्‍เคฏเค•เคคा เคนोเคคी เคนै।

เค†เคชเคจे เคฆेเค–ा เคนोเค—ा เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เคธैเคจ्‍เคฏ เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅा, เคธैเคจ्‍เคฏ เคถเค•्เคคि, เคธैเคจ्‍เคฏ เคธंเคธाเคงเคจ – เค‰เคธเค•े Reform เคชเคฐ เคฒंเคฌे เค…เคฐเคธे เคธे เคšเคฐ्เคšा เคšเคฒ เคฐเคนी เคนै। เค…เคจेเค• เคธเคฐเค•ाเคฐों เคจे เค‡เคธเค•ी เคšเคฐ्เคšा เค•ी เคนै। เค…เคจेเค• commission เคฌैเค े เคนैं, เค…เคจेเค• เคฐिเคชोเคฐ्เคŸ เค†เคˆ เคนैं เค”เคฐ เคธाเคฐे เคฐिเคชोเคฐ्เคŸ เค•เคฐीเคฌ-เค•เคฐीเคฌ เคเค• เคนी เคธ्‍เคตเคฐ เค•ो เค‰เคœाเค—เคฐ เค•เคฐเคคे เคฐเคนे เคนैं।19- 20 เค•ा เคซเคฐ्เค• เคนै, เคœ्‍เคฏाเคฆा เคซเคฐ्เค• เคจเคนीं เคนै, เคฒेเค•िเคจ เค‡เคจ เคฌाเคคों เค•ो เคฒเค—ाเคคाเคฐ เค•เคนा เค—เคฏा เคนै। เคนเคฎाเคฐी เคคीเคจों เคธेเคจा – เคœเคฒ, เคฅเคฒ, เคจเคญ, เค‰เคจเค•े เคฌीเคš coordination เคคो เคนै, เคนเคฎ เค—เคฐ्เคต เค•เคฐ เคธเค•ें, เคเคธी เคนเคฎाเคฐी เคธेเคจा เค•ी เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅा เคนै। เค•िเคธी เคญी เคนिเคจ्‍เคฆुเคธ्‍เคคाเคจी เค•ो เค—เคฐ्เคต เคนो, เคเคธा เคนो। เคตे เค…เคชเคจे-เค…เคชเคจे เคคเคฐीเค•े เคธे เค†เคงुเคจिเค•เคคा เค•े เคฒिเค เคญी เคช्เคฐเคฏाเคธ เค•เคฐเคคे เคนैं।เคฒेเค•िเคจ เค†เคœ เคœैเคธे เคฆुเคจिเคฏा เคฌเคฆเคฒ เคฐเคนी เคนै, เค†เคœ เคฏुเคฆ्เคง เค•े เคฆाเคฏเคฐे เคฌเคฆเคฒ เคฐเคนे เคนैं, เคฐूเคช-เคฐंเค— เคฌเคฆเคฒ เคฐเคนे เคนैं। เค†เคœ เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे Technology Driven เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅाเคं เคฌเคจ เคฐเคนी เคนैं, เคคเคฌ เคญाเคฐเคค เค•ो เคญी เคŸुเค•เคก़ों เคฎें เคญी เคธोเคšเคจे เคธे เคจเคนीं เคšเคฒेเค—ा। เคนเคฎाเคฐी เคชूเคฐी เคธैเคจ्‍เคฏเคถเค•्เคคि เค•ो เคเค•เคฎुเคถ्‍เคค เคนोเค•เคฐ เคเค• เคธाเคฅ เค†เค—े เคฌเคข़เคจे เค•ी เคฆिเคถा เคฎें เค•ाเคฎ เค•เคฐเคจा เคนोเค—ा। เคœเคฒ, เคฅเคฒ, เคจเคญ เคฎें เคธे เคเค• เค†เค—े เคฐเคนे เคฆूเคธเคฐा เคฆो เค•เคฆเคฎ เคชीเค›े เคฐเคนे, เคคीเคธเคฐा เคคीเคจ เค•เคฆเคฎ เคชीเค›े เคฐเคนे, เคคो เคจเคนीं เคšเคฒ เคธเค•เคคा। เคคीเคจों เคเค• เคธाเคฅ เคเค• เคนी เคŠंเคšाเคˆ เคชเคฐ เค†เค—े เคฌเคข़ें। coordination เค…เคš्‍เค›ा เคนो, เคธाเคฎाเคจ्‍เคฏ เคฎाเคจเคต เค•ी เค†เคถा-เค†เค•ांเค•्เคทाเค“ं เค•े เค…เคจुเคฐूเคช เคนों, เคตिเคถ्‍เคต เคฎें เคฌเคฆเคฒเคคे เคนुเค เคฏुเคฆ्เคง เค•े เค”เคฐ เคธुเคฐเค•्เคทा เค•े เคฎाเคนौเคฒ เค•े เค…เคจुเคฐूเคช เคนो, เค‡เคจ เคฌाเคคों เค•ो เคง्‍เคฏाเคจ เคฎें เคฐเค–เคคे เคนुเค เค†เคœ เคฎैं เคฒाเคฒ เค•िเคฒे เคธे เคเค• เคฎเคนเคค्‍เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เค•ी เค˜ोเคทเคฃा เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคा เคนूं। เค‡เคธ เคตिเคทเคฏ เค•े เคœो เคœाเคจเค•ाเคฐ เคนैं, เคตเคน เคฌเคนुเคค เคฒเคฎ्‍เคฌे เค…เคฐ्เคธे เคธे เค‡เคธเค•ी เคฎांเค— เค•เคฐเคคे เคฐเคนे เคนैं।

เค†เคœ เคนเคฎเคจे เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เค•िเคฏा เคนै เค•ि เค…เคฌ เคนเคฎ Chief of defense – CDS เค•ी เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅा เค•เคฐेंเค—े เค”เคฐ เค‡เคธ เคชเคฆ เค•े เค—เค เคจ เค•े เคฌाเคฆ เคคीเคจों เคธेเคจाเค“ं เค•ो เคถीเคฐ्เคท เคธ्‍เคคเคฐ เคชเคฐ เคช्เคฐเคญाเคตी เคจेเคคृเคค्‍เคต เคฎिเคฒेเค—ा। เคนिเคจ्‍เคฆुเคธ्‍เคคाเคจ เค•ी เคธाเคฎเคฐिเค• เคฆुเคจिเคฏा เค•ी เค—เคคि เคฎें เคฏे CDS เคเค• เคฌเคนुเคค เค…เคนเคฎ เค”เคฐ reform เค•เคฐเคจे เค•ा เคœो เคนเคฎाเคฐा เคธเคชเคจा เคนै, เค‰เคธเค•े เคฒिเค เคฌเคฒ เคฆेเคจे เคตाเคฒा เค•ाเคฎ เคนै।


เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो, เคนเคฎ เคฒोเค— เคญाเค—्‍เคฏเคตाเคจ เคนैं เค•ि เคนเคฎ เคเค• เคเคธे เค•ाเคฒเค–ंเคก เคฎें เคœเคจ्‍เคฎे เคนैं, เคนเคฎ เคเค• เคเคธे เค•ाเคฒเค–ंเคก เคฎें เคœी เคฐเคนे เคนैं, เคนเคฎ เคเค• เคเคธे เค•ाเคฒเค–ंเคก เคฎें เคนैं เคœเคฌ เคนเคฎ เค•ुเค› เคจ เค•ुเค› เค•เคฐเคจे เค•ा เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เคฐเค–เคคे เคนैं। เค•เคญी-เค•เคญी เคฎเคจ เคฎें เคนเคฎेเคถा เคฐเคนเคคा เคนै เค•ि เคœเคฌ เค†เคœाเคฆी เค•ी เคœंเค— เคšเคฒ เคฐเคนी เคฅी, เคญเค—เคคเคธिंเคน, เคธुเค–เคฆेเคต, เคฐाเคœเค—ुเคฐू เคœैเคธे เคฎเคนाเคชुเคฐुเคท เค…เคชเคจे เคฌเคฒिเคฆाเคจ เค•े เคฒिเค เคธ्‍เคชเคฐ्เคงा เค•เคฐ เคฐเคนे เคฅे। เคฎเคนाเคค्‍เคฎा เค—ांเคงी เค•े เคจेเคคृเคค्‍เคต เคฎें เค†เคœाเคฆी เค•े เคฆीเคตाเคจे เค˜เคฐ-เค˜เคฐ, เค—เคฒी-เค—เคฒी เคœा เค•เคฐเค•े เค†เคœाเคฆी เค•े เคธเคชเคจों เค•ा เคธाเค•ाเคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฆेเคถ เค•ो เคœเค—ा เคฐเคนे เคฅे। เคนเคฎ เค‰เคธ เคธเคฎเคฏ เคจเคนीं เคฅे, เคนเคฎ เคชैเคฆा เคจเคนीं เคนुเค เคฅे, เคฆेเคถ เค•े เคฒिเค เคนเคฎें เคฎเคฐเคจे เค•ा เคฎौเค•ा เคจเคนीं เคฎिเคฒा,เคฒेเค•िเคจ เคฆेเคถ เค•े เคฒिเค เคœीเคจे เค•ा เคฎौเค•ा เคœเคฐूเคฐ เคฎिเคฒा เคนै। เค”เคฐ เคฏे เคธौเคญाเค—्‍เคฏ เคนै เค•ि เคฏे เค•ाเคฒเค–ंเคก เคเคธा เคนै, เคฏे เคตเคฐ्เคท เคนเคฎाเคฐे เคฒिเค เคฌเคนुเคค เคฎเคนเคค्‍เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนै। เคชूเคœ्‍เคฏ เคฌाเคชू เคฎเคนाเคค्‍เคฎा เค—ांเคงी, เค‡เคจเค•ी 150เคตीं เคœเคจ्‍เคฎ-เคœเคฏंเคคी เค•ा เคฏे เคชเคฐ्เคต เคนै। เคเคธे เค…เคตเคธเคฐ เคนเคฎें เค…เคชเคจे เค•ाเคฒเค–ंเคก เคฎें เคฎिเคฒे, เคฏे เค…เคชเคจे-เค†เคช เคฎें เคนเคฎाเคฐा เคธौเคญाเค—्‍เคฏ เคนै। เค”เคฐ เคฆूเคธเคฐा เคนเคฎाเคฐी เค†เคœाเคฆी เค•े 75 เคธाเคฒ, เคฆेเคถ เค•ी เค†เคœाเคฆी เค•े เคฒिเค เคฎเคฐ-เคฎिเคŸเคจे เคตाเคฒों เค•ा เคธ्‍เคฎเคฐเคฃ เคนเคฎें เค•ुเค› เค•เคฐเคจे เค•ी เคช्เคฐेเคฐเคฃा เคฆेเคคा เคนै। เค‡เคธ เค…เคตเคธเคฐ เค•ो เคนเคฎें เค–ोเคจे เคจเคนीं เคฆेเคจा เคนै। 130 เค•เคฐोเคก़ เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•े เคนृเคฆเคฏ เคฎें เคฎเคนाเคค्‍เคฎा เค—ांเคงी เค•े เคธเคชเคจों เค•े เค…เคจुเคฐूเคช, เคฆेเคถ เค•ी เค†เคœाเคฆी เค•े เคฆीเคตाเคจों เค•े เคธเคชเคจों เค•े เค…เคจुเคฐूเคช เค†เคœाเคฆी เค•े 75 เคธाเคฒ เค”เคฐ เค—ांเคงी เค•े 150 เคธाเคฒ, เค‡เคธ เคชเคฐ्เคต เค•ो เคนเคฎाเคฐी เคช्เคฐेเคฐเคฃा เค•ा เคฎเคนाเคจ เค…เคตเคธเคฐ เคฌเคจा เค•เคฐเค•े เคนเคฎें เค†เค—े เคฌเคข़เคจा เคนै।

เคฎैंเคจे เค‡เคธी เคฒाเคฒ เค•िเคฒे เคธे 2014 เคฎें เคธ्‍เคตเคš्‍เค›เคคा เค•े เคฒिเค เคฌाเคค เค•เคนी เคฅी। 2019 เคฎें เค•ुเค› เคนी เคธเคช्‍เคคाเคน เค•े เคฌाเคฆ, เคฎुเคे เคตिเคถ्‍เคตाเคธ เคนै, เคญाเคฐเคค เค…เคชเคจे-เค†เคชเค•ो open defecation free เค˜ोเคทिเคค เค•เคฐ เคชाเคเค—ा। เคฐाเคœ्‍เคฏों เคจे, เค—ांเคตों เคจे, เคจเค—เคฐ เคชाเคฒिเค•ाเค“ं เคจे- เคธเคฌเคจे, เคฎीเคกिเคฏा เคจे เคœเคจ-เค†ंเคฆोเคฒเคจ เค–เคก़ा เค•เคฐ เคฆिเคฏा। เคธเคฐเค•ाเคฐ เค•เคนीं เคจเคœเคฐ เคจเคนीं เค†เคˆ, เคฒोเค—ों เคจे เค‰เค ा เคฒिเคฏा เค”เคฐ เคชเคฐिเคฃाเคฎ เคธाเคฎเคจे เคนैं।

เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो, เคฎैं เคเค• เค›ोเคŸी-เคธी เค…เคชेเค•्เคทा เค†เคœ เค†เคชเค•े เคธाเคฎเคจे เคฐเค–เคจा เคšाเคนเคคा เคนूं। เค‡เคธ 02 เค…เค•्‍เคคूเคฌเคฐ เค•ो เคนเคฎ เคญाเคฐเคค เค•ो single use plastic, เค•्‍เคฏा เค‡เคธเคธे เคฆेเคถ เค•ो เคฎुเค•्เคคि เคฆिเคฒा เคธเค•เคคे เคนैं। เคนเคฎ เคจिเค•เคฒ เคชเคก़ें, เคŸोเคฒिเคฏां เคฌเคจा เค•เคฐเค•े เคจिเค•เคฒ เคชเคก़े school, college เคนเคฎ เคธเคฌ เคชूเคœ्‍เคฏ เคฌाเคชू เค•ो เคฏाเคฆ เค•เคฐเคคे เคนुเค เค”เคฐ เค˜เคฐ เคฎें เคช्‍เคฒाเคธ्เคŸिเค• เคนो – single use plastic เคฏा เคฌाเคนเคฐ เคšौเคนเคฐाเคं เคชเคฐ เคชเคก़ा เคนो, เค—ंเคฆी เคจाเคฒी เคฎें เคชเคก़ा เคนो, เคตเคน เคธเคฌ เค‡เค•เคŸ्เค ा เค•เคฐें, เคจเค—เคฐเคชाเคฒिเค•ाเคं, เคฎเคนाเคจเค—เคฐ-เคชाเคฒिเค•ाเคं, เค—्เคฐाเคฎ เคชंเคšाเคฏเคค เคธเคฌ เค‡เคธเค•ो เคœเคฎा เค•เคฐเคจे เค•ी เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅा เค•เคฐें। เคนเคฎ เคช्‍เคฒाเคธ्เคŸिเค• เค•ो เคตिเคฆाเคˆ เคฆेเคจे เค•ी เคฆिเคถा เคฎें 2 เค…เค•्‍เคŸूเคฌเคฐ เค•ो เคชเคนเคฒा เคฎเคœเคฌूเคค เค•เคฆเคฎ เค‰เค ा เคธเค•เคคे เคนैं เค•्‍เคฏा?


เค†เค‡เค เคฎेเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो, เคนเคฎ เค‡เคธเค•ो เค†เค—े เคฌเคข़ाเคं।เค”เคฐ เคซिเคฐ เคฎैं Start-up เคตाเคฒों เค•ो, Technician เค•ो, เค‰เคฆ्เคฏเคฎिเคฏों เค•ो เค†เค—्เคฐเคน เค•เคฐเคคा เคนूं เค•ि เคนเคฎ เค‡เคจ เคช्เคฒाเคธ्เคŸिเค• เค•े Recycle เค•े เคฒिเคฏे เค•्เคฏा เค•เคฐें? เคœैเคธे highways เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคช्เคฒाเคธ्เคŸिเค• เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เคนो เคฐเคนा เคนै। เคเคธी เคฌเคนुเคค-เคธी เคตिเคงाเคं เคนो เคธเค•เคคी เคนैं, เคฒेเค•िเคจ เคœिเคธเค•े เค•ाเคฐเคฃ เค…เคจेเค• เคธเคฎเคธ्เคฏाเคं เคชैเคฆा เคนो เคฐเคนी เคนैं, เค‰เคธเคธे เคฎुเค•्เคคि เค•े เคฒिเคฏे เคนเคฎें เคนी เค…เคญिเคฏाเคจ เค›ेเคก़เคจा เคนोเค—ा। เคฒेเค•िเคจ เคธाเคฅ-เคธाเคฅ เคนเคฎें alternate เคต्เคฏเคตเคธ्เคฅाเคं เคญी เคฆेเคจी เคชเคก़ेंเค—ी। เคฎैं เคคो เคธเคญी เคฆुเค•ाเคจเคฆाเคจों เคธे เค†เค—्เคฐเคน เค•เคฐूंเค—ा, เค†เคช เค…เคชเคจे เคฆुเค•ाเคจ เคชเคฐ เคนเคฎेเคถा Board เคฒเค—ाเคคे เคนैं, เคเค• Board เคฏเคน เคญी เคฒเค—ा เคฆीเคœिเคฏे, เค•ृเคชा เค•เคฐเค•े เคนเคฎเคธे เคช्เคฒाเคธ्เคŸिเค• เค•ी เคฅैเคฒी เค•ी เค…เคชेเค•्เคทा เคจ เค•เคฐें। เค†เคช เค…เคชเคจे เค˜เคฐ เคธे เค•เคชเคก़े เค•ा เคฅैเคฒा เคฒेเค•เคฐ เค†เค‡เค เคฏा เคคो เคนเคฎ เค•เคชเคก़े เค•ा เคฅैเคฒा เคญी เคฌेเคšेंเค—े, เคฒे เคœाเค‡เคฏे। เคนเคฎ เคเค• เคตाเคคाเคตเคฐเคฃ เคฌเคจाเคฏें। เคฆीเคตाเคฒी เคชเคฐ เคœเคนां เคนเคฎ เคฒोเค—ों เค•ो เคญांเคคि-เคญांเคคि เค•े เค—िเคซ्เคŸ เคฆेเคคे เคนैं, เค•्เคฏों เคจ เค‡เคธ เคฌाเคฐ เค”เคฐ เคนเคฐ เคฌाเคฐ เค•เคชเคก़े เค•े เคฅैเคฒे เคฒोเค—ों เค•ो เค—िเคซ्เคŸ เค•เคฐें, เคคाเค•ि เค•ोเคˆ เค•เคชเคก़े เค•ा เคฅैเคฒा เคฒेเค•เคฐ เคฎाเคฐ्เค•िเคŸ เคœाเคฏेเค—ा, เคคो เค†เคชเค•ी company เค•ी advertisement เคญी เคนोเค—ी। เค†เคช เคธिเคฐ्เคซ เคกाเคฏเคฐी เคฆेเคคे เคนैं, เคคो เคถाเคฏเคฆ เค•ुเค› เคจเคนीं เคนोเคคा เคนै, Calendar เคฆेเคคे เคนैं เคคो เค•ुเค› เคจเคนीं เคนोเคคा เคนै, เคฅैเคฒा เคฆेंเค—े, เคคो เคœเคนां เคœाเคฏेเค—ा เคคो เคฅैเคฒा เค†เคชเค•ी advertise เคญी เค•เคฐเคคा เคฐเคนेเค—ा। เคœूเคŸ เค•े เคฅैเคฒे เคนों, เคฎेเคฐे เค•िเคธाเคจों เค•ो เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐेเค—ा, เค•เคชเคก़े เค•े เคฅैเคฒे เคนों, เคฎेเคฐे เค•िเคธाเคจ เค•ो เคฎเคฆเคฆ เคฎिเคฒेเค—ी। เค›ोเคŸे-เค›ोเคŸे เค•ाเคฎ เคนैं। เค—เคฐीเคฌ-เคตिเคงเคตा เคฎां เคœो เคธिเคฒाเคˆ เค•เคฐเคคी เคนोเค—ी, เค‰เคธเค•ो เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐेเค—ा เคฏाเคจी เคนเคฎाเคฐा เค›ोเคŸा เคธा เคจिเคฐ्เคฃเคฏ เคญी เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคฎाเคจเคต เค•े เคœीเคตเคจ เคฎें เค•िเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เคฌเคฆเคฒाเคต เคฒा เคธเค•เคคा เคนै, เคนเคฎ เค‰เคธ เคฆिเคถा เคฎें เค•ाเคฎ เค•เคฐें।


เคฎेเคฐे เคช्เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो Five trillion Dollar economy เค•ा เคธเคชเคจा เคนो, เคธ्เคตाเคตเคฒंเคฌी เคญाเคฐเคค เค•ा เคธเคชเคจा เคนो, เคฎเคนाเคค्เคฎा เค—ांเคงी เค•े เค†เคฆเคฐ्เคถों เค•ो เคœीเคจा เค†เคœ เคญी เคช्เคฐเคธ्เคคुเคค เคนै। เคฎเคนाเคค्เคฎा เค—ांเคงी เค•े เคตिเคšाเคฐ เค†เคœ เคญी เคธ्เคคुเคค्เคฏ เคนैं เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเคฏे Make in India เค•ा เคœो เคฎिเคถเคจ เคนเคฎเคจे เคฒिเคฏा เคนै, เค‰เคธे เคนเคฎें เค†เค—े เคฌเคข़ाเคจा เคนै। Made in India Product, เคนเคฎाเคฐी เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค•เคคा เค•्เคฏों เคจ เคนोเคจी เคšाเคนिเค? เคนเคฎ เคคเคฏ เค•เคฐें เค…เคชเคจे เคœीเคตเคจ เคฎें เคฎेเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เคœो เคฌเคจเคคा เคนै, เคฎिเคฒเคคा เคนै, เคตो เคฎेเคฐी เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค•เคคा เคนोเค—ी เค”เคฐ เคนเคฎें เคคो lucky เค•เคฒ เค•े เคฒिเคฏे…. lucky เค•เคฒ เค•े เคฒिเคฏे local product เคชเคฐ เคฌเคฒ เคฆेเคจा เคนै। lucky เค•เคฒ เค•े เคฒिเคฏे local, เคธुเคนाเคจी เค•เคฒ เค•े เคฒिเคฏे local, เค‰เคœ्เคœ्เคตเคฒ เค•เคฒ เค•े เคฒिเคฏे local, เคœो เค—ांเคต เคฎें เคฌเคจเคคा เคนै เคชเคนเคฒे เค‰เคธเค•े เคฒिเคฏे เคช्เคฐाเคฅเคฎिเค•เคคा เคนोเคจी เคšाเคนिเคฏे। เคตเคนां เคจเคนीं เคคो เคคเคนเคธीเคฒ เคฎें, เคคเคนเคธीเคฒ เคธे เคฌाเคนเคฐ เคœाเคจा เคชเคก़े เคคो, เคœिเคฒे เคฎें, เคœिเคฒे เค•े เคฌाเคนเคฐ เคœाเคจा เคชเคก़े เคคो, เคฐाเคœ्เคฏ เคฎें เค”เคฐ เคฎैं เคจเคนीं เคฎाเคจเคคा เคนूं เค•ि เค‰เคธเค•े เคฌाเคฆ เค…เคชเคจी เค†เคตเคถ्เคฏเค•เคคाเค“ं เค•े เคฒिเคฏे เค•เคนीं เคœाเคจा เคชเคก़ेเค—ा। เค•िเคคเคจा เคฌเคก़ा เคฌเคฒ เคฎिเคฒेเค—ा? เคนเคฎाเคฐी เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค…เคฐ्เคฅเคต्เคฏเคตเคธ्เคฅा เค•ो เค•िเคคเคจा เคฌเคฒ เคฎिเคฒेเค—ा?, เคฒเค˜ु เค‰เคฆ्เคฏเคฎिเคฏों เค•ो เค•िเคคเคจा เคฌเคฒ เคฎिเคฒेเค—ा?, เคนเคฎाเคฐी เคชเคฐंเคชเคฐाเค—เคค เคšीเคœों เค•ो เค•िเคคเคจा เคฌเคฒ เคฎिเคฒेเค—ा? เคญाเค‡เคฏों-เคฌเคนเคจों เคนเคฎें Mobile phone เค…เคš्เค›ा เคฒเค—เคคा เคนै, เคนเคฎें whatsapp เคญेเคœเคจा เค…เคš्เค›ा เคฒเค—เคคा เคนै, เคนเคฎें facebook-twitter เคชเคฐ เคฐเคนเคจा เค…เคš्เค›ा เคฒเค—เคคा เคนै, เคฒेเค•िเคจ เคฆेเคถ เค•ी Economy เคฎें เคญी เค‡เคธเค•े เค•ाเคฐเคฃ เคนเคฎ เคฎเคฆเคฆ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं। เคœाเคจเค•ाเคฐिเคฏों เค•े เคฒिเคฏे technology เค•ा เคœिเคคเคจा เค‰เคชเคฏोเค— เคนै, เค†เคงुเคจिเค• เคญाเคฐเคค เค•े เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•े เคฒिเคฏे เคญी technologyเค•ा เค‰เคคเคจा เคนी เค‰เคชเคฏोเค— เคนै เค”เคฐ เคนเคฎ เคธाเคฎाเคจ्เคฏ เคจाเค—เคฐिเค• Digital payment เค•े เคฒिเคฏे เค•्เคฏूं เคจ เคšเคฒें? เค†เคœ เคนเคฎें เค—เคฐ्เคต เคนै เค•ि เคนเคฎाเคฐा Rupay card เคธिंเค—ाเคชुเคฐ เคฎें เคšเคฒ เคฐเคนा เคนै, เคนเคฎाเคฐे Rupay card เค†เคจे เคตाเคฒे เคฆिเคจों เคฎें เค”เคฐ เคฆेเคถों เคฎें เคญी เคšเคฒเคจे เคตाเคฒा เคนै। เคนเคฎाเคฐा เคเค•digital platform เคฌเคก़ी เคฎเคœเคฌूเคคी เค•े เคธाเคฅ เค‰เคญเคฐ เคฐเคนा เคนै, เคฒेเค•िเคจ เคนเคฎाเคฐे เค—ांเคต เคฎें, เค›ोเคŸी-เค›ोเคŸी เคฆुเค•ाเคจों เคฎें เคญी, เคนเคฎाเคฐे เคถเคนเคฐ เค•े เค›ोเคŸे-เค›ोเคŸे เคฎॉเคฒ เคฎें เคญी เคนเคฎ เค•्เคฏूं เคจ Digital payment เคชเคฐ เคฌเคฒ เคฆें? เค†เค‡เค เคˆเคฎाเคจเคฆाเคฐी เค•े เคฒिเคฏे, Transparency เค•े เคฒिเคฏे เค”เคฐ เคฆेเคถ เค•ी Economy เค•ो เคคाเค•เคค เคฆेเคจे เค•े เคฒिเคฏे เคนเคฎ Digital payment เค•ो เค…เคชเคจाเคं। เค”เคฐ เคฎैं เคคो เคต्เคฏाเคชाเคฐिเคฏों เค•ो เค•เคนूंเค—ा, เค†เคช board เคฒเค—ाเคคे เคนैं เคœ्เคฏाเคฆाเคคเคฐ เค—ांเคต เคฎें เคœाเค“เค—े เคต्เคฏाเคชाเคฐिเคฏों เค•े board เคนोเคคे เคนैं – เค†เคœ เคจเค•เคฆ-เค•เคฒ เค‰เคงाเคฐ। เคฎैं เคšाเคนเคคा เคนूं เค•ि เค…เคฌ เคคो เคนเคฎें board เคฒเค—ाเคฏा เคœाเคจा เคšाเคนिเค Digital payment เค•ो เคนां เคจเค•เคฆ เค•ो เคจा, เคฏเคน เคเค• เคฎाเคนौเคฒ เคฌเคจाเคจा เคšाเคนिเค। เคฎैं Banking เค•्เคทेเคค्เคฐ เคธे เค†เค—्เคฐเคน เค•เคฐเคคा เคนूं, เคฎैं เคต्เคฏाเคชाเคฐ เคœเค—เคค เค•े เคฒोเค—ों เคธे เค†เค—्เคฐเคน เค•เคฐเคคा เคนूं เค•ि เค†เค‡เคฏे เคนเคฎ เค‡เคจ เคšीเคœों เคชเคฐ เคฌเคฒ เคฆें।


เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें Middle class, Higher Middle class เค•ा bulk เคฌเคข़เคคा เคœा เคฐเคนा เคนै, เค…เคš्เค›ी เคฌाเคค เคนै। เคธाเคฒ เคฎें เคเค•-เคฆो เคฌाเคฐ เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เคธाเคฅ, เคฌเคš्เคšों เค•े เคธाเคฅ เคฆुเคจिเคฏा เค•े เค…เคฒเค—-เค…เคฒเค— เคฆेเคถों เคฎें tourist เค•े เคฐूเคช เคฎें เคญी เคœाเคคे เคนैं,เคฌเคš्‍เคšों เค•ो exposure เคฎिเคฒเคคा เคนै। เค…เคš्‍เค›ी เคฌाเคค เคนै। เคฒेเค•िเคจ เคฎैं เค†เคœ เคเคธे เคธเคญी เคชเคฐिเคตाเคฐों เคธे เค†เค—्เคฐเคน เค•เคฐเคคा เคนूं, เคฆेเคถ เค•े เคฒिเค เคœเคฌ เคฆेเคถ เค†เคœाเคฆी เค•ा 75 เคธाเคฒ เคฎเคจा เคฐเคนा เคนै, เคฆेเคถ เค•े เคฒिเค เค‡เคคเคจे เคฎเคนाเคชुเคฐुเคทों เคจे เคฌเคฒिเคฆाเคจ เคฆिเค เคนैं เคคเคฌ, เคœिंเคฆเค—ी เค–เคชा เคฆी เคนै เคคเคฌ เค•्‍เคฏा เค†เคช เคจเคนीं เคšाเคนเคคे เคนैं เค•ि เค†เคชเค•ी เคธंเคคाเคจ เคญी เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เค•ी เคฌाเคฐीเค•िเคฏों เค•ो เคธเคฎเคे। เค•ौเคจ เคฎां-เคฌाเคช เคจเคนीं เคšाเคนेเค—ा เค•ि เคนเคฎाเคฐी-เค†เคชเค•ी เค†เคจे เคตाเคฒी เคชीเคข़ी เคญाเคตเคจाเคค्เคฎเค• เคฐूเคช เคธे เค‡เคธ เคฎिเคŸ्เคŸी เคธे เคœुเคก़े, เค‡เคธเค•े เค‡เคคिเคนाเคธ เคธे เคœुเคก़े, เค‡เคธเค•ी เคนเคตाเค“ं เคธे, เค‡เคธเค•े เคชाเคจी เคธे เคจเคˆ เคŠเคฐ्เคœा เคช्เคฐाเคช्‍เคค เค•เคฐें। เคฏे เคนเคฎें เคช्เคฐเคฏเคค्‍เคจ เคชूเคฐ्เคตเค• เค•เคฐเคจा เคšाเคนिเค। เคนเคฎ เค•िเคคเคจे เคนी เค†เค—े เคฌเคข़े เคฒेเค•िเคจ เคœเคก़ों เคธे เค•เคŸเคจा เคนเคฎें เค•เคญी เคญी เคฌเคšा เคจเคนीं เคธเค•เคคा เคนै, เคฌเคข़ा เคจเคนीं เคธเค•เคคा เคนै। เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค เคœो เคฆुเคจिเคฏा เคฎें Tourist เค•े เคฐूเคช เคฎें เคญเคฒे เคนी เคœाเคคे เคนों, เค•्‍เคฏा เคฎैं เค†เคชเคธे เคเค• เคšीเคœ เคฎांเค— เคธเค•เคคा เคนूं, เคฒाเคฒเค•िเคฒे เคธे เคฆेเคถ เค•े เคจौเคœเคตाเคจों เค•े เคฐोเคœเค—ाเคฐ เค•े เคฒिเค, เคตिเคถ्‍เคต เคฎें เคญाเคฐเคค เค•ी เคชเคนเคšाเคจ เคฌเคจाเคจे เค•े เคฒिเค, เคญाเคฐเคค เค•ा เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เค‰เคœाเค—เคฐ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो เค†เคœ เคฎैं เค†เคชเคธे เคเค• เค›ोเคŸी- เคธी เคฎांเค— เค•เคฐ เคฐเคนा เคนूं – เค•्เคฏा เค†เคช เคคเคฏ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं เค•ि 2022 เค†เคœाเคฆी เค•े 75 เคธाเคฒ เค•े เคชเคนเคฒे เคนเคฎ เค…เคชเคจे เคชเคฐिเคตाเคฐ เค•े เคธाเคฅ เคญाเคฐเคค เค•े เค•เคฎ เคธे เค•เคฎ 15 tourist destinations เคชเคฐ เคœाเคंเค—े। เคตเคนां เค•เค िเคจाเคˆเคฏां เคนोंเค—ी เคคो เคญी เคœाเคंเค—े। เคตเคนां เค…เคš्เค›े เคนोเคŸเคฒ เคจเคนीं เคนोंเค—े เคคो เคญी เคœाเคंเค—े। เค•เคญी-เค•เคญी เค•เค िเคจाเคˆเคฏां เคญी เคœिเคฆंเค—ी เคœीเคจे เค•े เคฒिเค เค•ाเคฎ เค†เคคी เคนैं। เคนเคฎ เคฌเคš्‍เคšों เคฎें เค†เคฆเคค เคกाเคฒें เคฏเคนी เคนเคฎाเคฐा เคฆेเคถ เคนै। เคเค• เคฌाเคฐ เคœाเคจा เคถुเคฐू เค•เคฐेंเค—े เคคो เคตเคนां เคต्‍เคฏเคตเคธ्‍เคฅाเคं เคตिเค•เคธिเคค เค•เคฐเคจे เคตाเคฒे เคฒोเค— เคญी เค†เคจे เคฒเค— เคœाเคंเค—े। เค•्‍เคฏों เคจ เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें 100 เคเคธे เคฌเคขि़เคฏा tourist destination develop เคจ เค•เคฐें, เค•्‍เคฏों เคจ เคนเคฐ เคฐाเคœ्‍เคฏ เคฎें 2 เคฏा 5 เคฏा 7 top class tourist destination เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐें target เค•เคฐเค•े เคคैเคฏाเคฐ เค•เคฐें। เคนเคฎ เคคเคฏ เค•เคฐें- เคนเคฎाเคฐे North-east เคฎें เค‡เคคเคจी เคช्เคฐाเค•ृเคคिเค• เคธंเคชเคฆा เคนै เคฒेเค•िเคจ เค•िเคคเคจी เคฏूเคจिเคตเคธिเคฐ्เคŸीเคœ เคนोंเค—ी เคœो เค…เคชเคจा tourist destination north-east เค•ो เคฌเคจाเคคी เคนैं? เคœ्‍เคฏाเคฆा contribute เคจเคนीं เค•เคฐเคจा เคชเคก़เคคा เคนै। เค†เคชเค•ो 7 เคฆिเคจ, 10 เคฆिเคจ เคจिเค•ाเคฒเคจे เคนैं เคฒेเค•िเคจ เคฆेเคถ เค•े เคญीเคคเคฐ เคนी เคจिเค•ाเคฒिเค।


เค†เคช เคฆेเค–िเค เค†เคช เคœเคนां เคœाเค•เคฐ เค†เคंเค—े, เคตเคนां เคจเคˆ เคฆुเคจिเคฏा เค–เคก़ी เค•เคฐเค•े เค†เคंเค—े, เคฌीเคœ เคฐोเคชिเคค เค•เคฐเค•े เค† เคœाเคंเค—े เค”เคฐ เคœीเคตเคจ เคฎें เค†เคชเค•ो เคญी เคธंเคคोเคท เคฎिเคฒेเค—ा। เคนिंเคฆुเคธ्‍เคคाเคจ เค•े เคฒोเค— เคœाเคจा เคถुเคฐू เค•เคฐें เคคो เคฆुเคจिเคฏा เค•े เคฒोเค— เคญी เค†เคจा เคถुเคฐू เค•เคฐेंเค—े। เคนเคฎ เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เคœाเคंเค—े เค”เคฐ เค•เคนेंเค—े เค•ि เค†เคชเคจे เคตो เคฆेเค–ा เคนै? เค•ोเคˆ tourist เคนเคฎเคธे เคชूเค›ेเค—ा เค•ि เค†เคช เคนिเคจ्‍เคฆुเคธ्‍เคคाเคจ เคธे เค† เคฐเคนे เคนै, เค†เคชเคจे เคคเคฎिเคฒเคจाเคกू เค•ा เคตो temple เคฆेเค–ा เคนै? เค”เคฐ เคนเคฎ เค•เคนेंเค—े เค•ि เคฎैं เคจเคนीं เค—เคฏा เคคो เคตो เคนเคฎें เค•เคนेเค—ा เค•ि เคญाเคˆ เค•เคฎाเคฒ เคนै เคฎैं เคคो เคคुเคฎ्‍เคนाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เคคเคฎिเคฒเคจाเคกू เค•े เคฎंเคฆिเคฐ เคฆेเค–เคจे เคšเคฒा เค—เคฏा เคฅा เค”เคฐ เคคुเคฎ เคฏเคนां เคฆेเค–เคจे เค†เค เคนो। เคนเคฎ เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เคœाเคं เค…เคชเคจे เคฆेเคถ เค•ो เคœाเคจเคจे เค•े เคฌाเคฆ เคœाเคं। เคนเคฎ เค‡เคคเคจा เค•ाเคฎ เค•เคฐ เคธเค•เคคे เคนैं।

เคฎैं, เคฎेเคฐे เค•िเคธाเคจ เคญाเคˆเคฏों เคธे เค†เคœ เค†เค—्เคฐเคน เค•เคฐเคจा เคšाเคนเคคा เคนूं। เค†เคชเคธे เคฎैं เค•ुเค› เคฎांเค—เคจा เคšाเคนเคคा เคนूं। เคฎेเคฐे เค•िเคธाเคจ เค•े เคฒिเค, เคฎेเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•े เคฒिเค, เคฏे เคงเคฐเคคी เคนเคฎाเคฐी เคฎां เคนैं। เคญाเคฐเคค เคฎाเคคा เค•ी เคœเคฏ เคฌोเคฒเคคे เคนी เคนเคฎाเคฐे เคญीเคคเคฐ เคŠเคฐ्เคœा เค•ा เคธंเคšाเคฐ เคนोเคคा เคนै।เคตंเคฆे เคฎाเคคเคฐเคฎ เคฌोเคฒเคคे เคนी เค‡เคธ เคงเคฐเคคी เคฎां เค•े เคฒिเค เค–เคช เคœाเคจे เค•ी เคช्เคฐेเคฐเคฃा เคฎिเคฒเคคी เคนै। เคเค• เคฆीเคฐ्เค˜เค•ाเคฒिเค• เค‡เคคिเคนाเคธ เคนเคฎाเคฐे เคธाเคฎเคจे เค†เคคा เคนै เคฒेเค•िเคจ เค•्‍เคฏा เค•เคญी เคนเคฎเคจे เค‡เคธ เคงเคฐเคคी เคฎां เค•े เคธ्‍เคตाเคธ्‍เคฅ्‍เคฏ เค•ी เคšिंเคคा เค•ी เคนै। เคนเคฎ เคœिเคธ เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे chemical เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं chemical fertilizer เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं pesticides เค•ा เค‰เคชเคฏोเค— เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं। เคนเคฎ เคนเคฎाเคฐी เค‡เคธ เคงเคฐเคคी เคฎां เค•ो เคคเคฌाเคน เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं। เค‡เคธ เคฎां เค•े เคธंเคคाเคจ เค•े เคฐूเคช เคฎें, เคเค• เค•िเคธाเคจ เค•े เคฐूเคช เคฎें เคฎुเคे เคฎेเคฐी เคงเคฐเคคी เคฎां เค•ो เคคเคฌाเคน เค•เคฐเคจे เค•ा เคนเค• เคจเคนीं เคนै। เคฎेเคฐी เคงเคฐเคคी เคฎां เค•ो เคฆुเค–ी เค•เคฐเคจे เค•ा เคนเค• เคจเคนीं เคนै, เคฎेเคฐी เคงเคฐเคคी เคฎां เค•ो เคฌीเคฎाเคฐ เคฌเคจा เคฆेเคจे เค•ा เคนเค• เคจเคนीं เคนै।

เค†เค‡เค, เค†เคœाเคฆी เค•े 75 เคธाเคฒ เคนोเคจे เคœा เคฐเคนे เคนैं।เคชूเคœ्‍เคฏ เคฌाเคชू เคจे เคนเคฎें เคฐाเคธ्‍เคคा เคฆिเค–ाเคฏा เคนै เค•्‍เคฏा เคนเคฎ 10 percent, 20 percent, 25 percent เค…เคชเคจे เค–ेเคค เคฎें เคฏเคน chemical fertilizer เค•ो เค•เคฎ เค•เคฐेंเค—े, เคนो เคธเค•े เคคो เคฎुเค•्เคคिเค•เคฐ เค…เคญिเคฏाเคจ เคšเคฒाเคंเค—े। เค†เคช เคฆेเค–िเค เคฆेเคถ เค•ी เค•िเคคเคจी เคฌเคก़ी เคธेเคตा เคนोเค—ी। เคนเคฎाเคฐी เคงเคฐเคคी เคฎां เค•ो เคฌเคšाเคจे เคฎें, เค†เคชเค•ा เค•िเคคเคจा เคฌเคก़ा เคฏोเค—เคฆाเคจ เคนोเค—ा। เคตเคจ्‍เคฆे เคฎाเคคเคฐเคฎ् เค•เคนเค•เคฐเคœो เคซांเคธी เค•े เคคเค–्‍เคค เคชเคฐ เคšเคข़ เค—เคฏा เคฅा, เค‰เคธเค•े เคธเคชเคจों เค•ो เคชूเคฐा เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค, เคฏเคน เคงเคฐเคคी เคฎां เค•ो เคฌเคšाเคจे เค•ा เค†เคชเค•ा เค•ाเคฎ, เค‰เคธเค•ा เคญी เค†เคถीเคฐ्เคตाเคฆ เคช्เคฐाเคช्‍เคค เค•เคฐेเค—ा, เคœो เค•เคญी เคซांเคธी เค•े เคคเค–्‍เคค เคชเคฐ เคšเคข़ เค•เคฐเค•े เคตंเคฆे เคฎाเคคเคฐเคฎ् เค•เคนा เค•เคฐเคคा เคฅा। เค‡เคธเคฒिเค เคฎैं เค†เคชเคธे เค†เค—्เคฐเคน เค•เคฐเคคा เคนूं เค”เคฐ เคฎुเคे เคตिเคถ्‍เคตाเคธ เคนै เค•ि เคฎेเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธी เคฏเคน เค•เคฐเค•े เคฐเคนेंเค—े। เคฎेเคฐे เค•िเคธाเคจ เคฎेเคฐी เค‡เคธ เคฎांเค— เค•ो เคชूเคฐा เค•เคฐेंเค—े เคฏเคน เคฎुเคे เคชूเคฐा เคตिเคถ्‍เคตाเคธ เคนै।



เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคญाเค‡เคฏो-เคฌเคนเคจो, เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เค•े professionals เค‰เคจเค•ी เค†เคœ เคชूเคฐी เคฆुเคจिเคฏा เคฎें เค—ूंเคœ เคนै। เค‰เคจเค•े เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เค•ी เคšเคฐ्เคšा เคนै। เคฒोเค— เค‰เคจเค•ा เคฒोเคนा เคฎाเคจเคคे เคนैं। Space เคนो, technology เคนो, เคนเคฎเคจे เคจเคฏे เคฎुเค•ाเคฎ เคช्เคฐाเคช्‍เคค เค•िเค เคนैं। เคนเคฎाเคฐे เคฒिเค เค–ुเคถी เค•ी เคฌाเคค เคนै เค•ि เคนเคฎाเคฐा เคšंเคฆ्เคฐเคฏाเคจ เคคेเคœी เคธे เคšांเคฆ เค•े เค‰เคธ เค›ोเคฐ เค•ी เค“เคฐ เค†เค—े เคฌเคข़ เคฐเคนा เคนै, เคœเคนां เค…เคฌ เคคเค• เค•ोเคˆ เคจเคนीं เค—เคฏा เคนै। เคนเคฎाเคฐे เคตैเคœ्เคžाเคจिเค•ों เค•ी เคธिเคฆ्เคงि เคนै।

เค‰เคธी เคช्เคฐเค•ाเคฐ เคธे เค–ेเคฒ เค•े เคฎैเคฆाเคจों เคฎें เคนเคฎ เคฌเคนुเคค เค•เคฎ เคจเคœเคฐ เค†เคคे เคฅे। เค†เคœ เคฆुเคจिเคฏा เค•े เค–ेเคฒ เค•े เคฎैเคฆाเคจों เคฎें เคฎेเคฐे เคฆेเคถ เค•े 18-20 เคธाเคฒ, 22 เคธाเคฒ เค•े เคฌेเคŸे-เคฌेเคŸिเคฏां เคนिเคจ्‍เคฆुเคธ्‍เคคाเคจ เค•ा เคคिเคฐंเค—ा เคंเคกा เคซเคนเคฐा เคฐเคนी เคนैं। เค•िเคคเคจा เค—เคฐ्เคต เคนोเคคा เคนै। เคฆेเคถ เค•े เค–िเคฒाเคก़ी เคฆेเคถ เค•ा เคจाเคฎ เคฐोเคถเคจ เค•เคฐ เคฐเคนे เคนैं।

เคฎेเคฐे เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो, เคนเคฎें เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เค•ो เค†เค—े เคฌเคข़ाเคจा เคนै। เคนเคฎें เคนเคฎाเคฐे เคฆेเคถ เคฎें เคฌเคฆเคฒाเคต เคฒाเคจा เคนै। เคนเคฎें เคฆेเคถ เคฎें เคจเคˆ เคŠंเคšाเค‡เคฏों เค•ो เคชाเคฐ เค•เคฐเคจा เคนै เค”เคฐ เคฎिเคฒ-เคœुเคฒเค•เคฐ เค•เคฐเคจा เคนै। เคธเคฐเค•ाเคฐ เค”เคฐ เคœเคจเคคा เค•ो เคฎिเคฒเค•เคฐ เค•เคฐเคจा เคนै। 130 เค•เคฐोเคก़ เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏो เคจे เค•เคฐเคจा เคนै। เคฆेเคถ เค•ा เคช्เคฐเคงाเคจเคฎंเคค्เคฐी เคญी เค†เคชเค•ी เค•ी เคคเคฐเคน เค‡เคธ เคฆेเคถ เค•ा เคเค• เคฌाเคฒเค• เคนै, เค‡เคธ เคฆेเคถ เค•ा เคเค• เคจाเค—เคฐिเค• เคนै। เคนเคฎ เคธเคฌเค•ो เคฎिเคฒเค•เคฐ เค•เคฐเคจा เคนै।


เคšाเคนे เค†เคจे เคตाเคฒे เคฆिเคจों เคฎें เค—ांเคต เคฎें เคกेเคข़ เคฒाเค– wellness center เคฌเคจाเคจे เคนोंเค—े, health center เคฌเคจाเคจे เคนोंเค—े, เคนเคฐ เคคीเคจ เคฒोเค•เคธเคญा เค•े เคฌीเคš เคเค• medical college เคนเคฎाเคฐे เคจौเคœเคตाเคจों เค•ो เคกॉเค•्‍เคŸเคฐ เคฌเคจเคจे เค•ा เคธเคชเคจा เคชूเคฐा เค•เคฐाเคจा เคนै। เคฆो เค•เคฐोเคก़ เคธे เค…เคงिเค• เค—เคฐीเคฌ เคฒोเค—ों เค•े เคฒिเค เค˜เคฐ เคฌเคจाเคจे เคนैं। เคนเคฎें 15 เค•เคฐोเคก़ เค—्เคฐाเคฎीเคฃ เค˜เคฐों เคฎें เคชीเคจे เค•ा เคชाเคจी เคชเคนुंเคšाเคจा เคนै। เคธเคตा เคฒाเค– เค•िเคฒोเคฎीเคŸเคฐ เค—ांเคต เค•ी เคธเคก़เค•े เคฌเคจाเคจी เคนैं। เคนเคฐ เค—ांเคต เค•ो Broadband connectivity, optical fiber network เคธे เคœोเคก़เคจा เคนै। 50 เคนเคœाเคฐ เคธे เคœ्‍เคฏाเคฆा เคจเคฏे start up เค•ा เคœाเคฒ เคฌिเค›ाเคจा เคนै। เค…เคจेเค• เคธเคชเคจों เค•ो เคฒे เค•เคฐเค•े เค†เค—े เคฌเคข़เคจा เคนै।เค‡เคธเคฒिเค เคญाเค‡เคฏो-เคฌเคนเคจो, เคนเคฎें เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เคจे เคฎिเคฒ เค•เคฐเค•े, เคธเคชเคจों เค•ो เคฒे เค•เคฐเค•े เคฆेเคถ เค•ो เค†เค—े เคฌเคข़ाเคจे เค•े เคฒिเค เคšเคฒเคจा เคนै เค”เคฐ เค†เคœाเคฆी เค•े 75 เคธाเคฒ เค‡เคธเค•े เคฒिเค เคฌเคนुเคค เคฌเคก़ी เคช्เคฐेเคฐเคฃा เคนै।

เคฎैं เคœाเคจเคคा เคนूं เค•ि เคฒाเคฒ เค•िเคฒे เค•ी เคช्เคฐाเคšीเคฐ เคชเคฐ เคธเคฎเคฏ เค•ी เคญी เคเค• เคธीเคฎा เคนै। 130 เค•เคฐोเคก़ เคฆेเคถเคตाเคธी เค‰เคจเค•े เคธเคชเคจे เคญी เคนैं, 130 เค•เคฐोเคก़ เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•ी เค…เคชเคจी เคšुเคจौเคคिเคฏां เคญी เคนै। เคนเคฐ เคธเคชเคจे เค•ा, เคนเคฐ เคšुเคจौเคคी เค•ा เค…เคชเคจा เคฎเคนเคค्‍เคต เคญी เคนै। เค•ोเคˆ เค…เคงिเค• เคฎเคนเคค्‍เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนै เค•ोเคˆ เค•เคฎ เคฎเคนเคค्‍เคชूเคฐ्เคฃ เคนै เคเคธा เคจเคนीं เคนै। เคฒेเค•िเคจ เคฌाเคฐिเคถ เค•ा เคฎौเคธเคฎ เคนै, เคฒंเคฌा เคฌोเคฒเคคे-เคฌोเคฒเคคे speech เคชूเคฐे เคนोเคจे เค•ी เคธंเคญाเคตเคจा เคจเคนीं เคนै เค”เคฐ เค‡เคธเคฒिเค เคนเคฐ issue เค•ा เค…เคชเคจा เคฎเคนเคค्เคต เคนोเคจे เค•े เคฌाเคตเคœूเคฆ เคœिเคคเคจी เคšीเคœें เค†เคœ เค•เคน เคชाเคฏा เคนूं เค”เคฐ เคœो เคจเคนीं เค•เคน เคชाเคฏा เคนूं เคตो เคญी เคฎเคนเคค्‍เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนैं। เค‰เคจ เคฌाเคคों เค•ो เคฒेเค•เคฐ เคนเคฎ เค†เค—े เคฌเคข़ें, เคฆेเคถ เค•ो เคนเคฎें เค†เค—े เคฌเคข़ाเคจा เคนै।



เค†เคœाเคฆी เค•े 75 เคธाเคฒ, เค—ांเคงी เค•े 150 เคธाเคฒ เค”เคฐ เคญाเคฐเคค เค•े เคธंเคตिเคงाเคจ เค•े 70 เคธाเคฒ เคนो เค—เค เคนैं। เคฌाเคฌा เคธाเคนेเคฌ เค…เคฎ्‍เคฌेเคกเค•เคฐ เค•े เคธเคชเคจे เค”เคฐ เคฏเคน เคตเคฐ्เคท เคฎเคนเคค्‍เคตเคชूเคฐ्เคฃ เคนै, เค—ुเคฐू เคจाเคจเค• เคฆेเคต เคœी เค•ा 550เคตां เคชเคฐ्เคต เคญी เคนै। เค†เค‡เคฏे, เคฌाเคฌा เคธाเคนेเคฌ เค…เคฎ्‍เคฌेเคกเค•เคฐ, เค—ुเคฐू เคจाเคจเค• เคฆेเคต เคœी เค•ी เคถिเค•्เคทा เค•ो เคฒे เค•เคฐเค•े เคนเคฎ เค†เค—े เคฌเคข़ें เค”เคฐ เคเค• เค‰เคค्‍เคคเคฎ เคธเคฎाเคœ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ, เค‰เคค्‍เคคเคฎ เคฆेเคถ เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ, เคตिเคถ्‍เคต เค•ी เค†เคถाเค“ं-เค…เคชेเค•्เคทाเค“ं เค•े เค…เคจुเคฐूเคช เคญाเคฐเคค เค•ा เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เคนเคฎें เค•เคฐเคจा เคนै।

เคฎेเคฐे เคช्‍เคฏाเคฐे เคญाเค‡เคฏो-เคฌเคนเคจो เคนเคฎ เคœाเคจเคคे เคนैं เค•ि เคนเคฎाเคฐे เคฒเค•्เคท्‍เคฏ เคนिเคฎाเคฒเคฏ เคœिเคคเคจे เคนी เคŠंเคšे เคนैं, เคนเคฎाเคฐे เคธเคชเคจे เค…เคจเค—िเคจเคค เค…เคธंเค–्‍เคฏ เคคाเคฐों เคธे เคญी เคœ्‍เคฏाเคฆा เคนैं เคฒेเค•िเคจ เคนเคฎ เคฏे เคญी เคœाเคจเคคे เคนैं เค•ि เคนเคฎाเคฐे เคนौเคธเคฒों เค•े เค‰เคก़ाเคจ เค•े เค†เค—े เค†เคธเคฎाเคจ เคญी เค•ुเค› เคจเคนीं เคนै।เคฏเคน เคธंเค•เคฒ्‍เคช เคนैं, เคนเคฎाเคฐा เคธाเคฎเคฐ्เคฅ्‍เคฏ เคนिเคจ्‍เคฆ เคฎเคนाเคธाเค—เคฐ เคœिเคคเคจा เค…เคฅाเคน เคนै, เคนเคฎाเคฐी เค•ोเคถिเคถें เค—ंเค—ा เค•ी เคงाเคฐा เคœिเคคเคจी เคชเคต‍िเคค्เคฐ เคนैं, เคจिเคฐंเคคเคฐ เคนैं เค”เคฐ เคธเคฌเคธे เคฌเคก़ी เคฌाเคค เคนเคฎाเคฐे เคฎूเคฒ्‍เคฏों เค•े เคชीเค›े เคนเคœाเคฐों เคธाเคฒ เค•ी เคชुเคฐाเคจी เคธंเคธ्‍เค•ृเคคि, เค‹เคทिเคฏों เค•ी เคฎुเคจिเคฏों เค•ी เคคเคชเคธ्‍เคฏा, เคฆेเคถเคตाเคธिเคฏों เค•ा เคค्‍เคฏाเค—, เค•เค ोเคฐ เคชเคฐिเคถ्เคฐเคฎ – เคฏเคน เคนเคฎाเคฐी เคช्เคฐेเคฐเคฃा เคนै।

เค†เค‡เคฏे, เคนเคฎ เค‡เคจ्‍เคนीं เคตिเคšाเคฐों เค•े เคธाเคฅ, เค‡เคจ्‍เคนीं เค†เคฆเคฐ्เคถों เค•े เคธाเคฅ, เค‡เคจ्‍เคนीं เคธंเค•เคฒ्‍เคชों เค•े เคธाเคฅ เคธिเคฆ्เคงि เคช्เคฐाเคช्‍เคค เค•เคฐเคจे เค•े เคฒเค•्เคท्‍เคฏ เค•ो เคฒे เค•เคฐเค•े เคนเคฎ เคšเคฒ เคชเคก़ें เคจเคฏा เคญाเคฐเคค เคจिเคฐ्เคฎाเคฃ เค•เคฐเคจे เค•े เคฒिเค, เค…เคชเคจी เคœिเคฎ्‍เคฎेเคฆाเคฐिเคฏों เค•ो เคจिเคญाเคคे เคนुเค, เคจเคฏा เค†เคค्‍เคฎเคตिเคถ्‍เคตाเคธ, เคจเคฏा เคธंเค•เคฒ्‍เคช, เคจเคฏा เคญाเคฐเคค เคฌเคจाเคจे เค•ी เคœเคก़ी-เคฌूเคŸी เคนै। เค†เค‡เคฏे, เคนเคฎ เคฎिเคฒ เค•เคฐเค•े เคฆेเคถ เค•ो เค†เค—े เคฌเคข़ाเคं। เค‡เคธी เคเค• เค…เคชेเค•्เคทा เค•े เคธाเคฅ, เคฎैं เคซिเคฐ เคเค• เคฌाเคฐ เคฆेเคถ เค•े เคฒिเค เคœीเคจे เคตाเคฒे, เคฆेเคถ เค•े เคฒिเค เคœूเคเคจे เคตाเคฒे, เคฆेเคถ เค•े เคฒिเค เคฎเคฐเคจे เคตाเคฒे, เคฆेเคถ เค•े เคฒिเค เค•ुเค› เค•เคฐ-เค—ुเคœเคฐเคจे เคตाเคฒे เคนเคฐ เค•िเคธी เค•ो เคจเคฎเคจ เค•เคฐเคคे เคนुเค เคฎेเคฐे เคธाเคฅ เคฌोเคฒिเคฏे –



‘เคœเคฏ เคนिเคจ्‍เคฆ’।

‘เคœเคฏ เคนिเคจ्‍เคฆ’।

เคญाเคฐเคค เคฎाเคคा เค•ी เคœเคฏ,

เคญाเคฐเคค เคฎाเคคा เค•ी เคœเคฏ,

เคตเคจ्‍เคฆे เคฎाเคคเคฐเคฎ।

เคตเคจ्‍เคฆे เคฎाเคคเคฐเคฎ।

เคฌเคนुเคค-เคฌเคนुเคค เคงเคจ्‍เคฏเคตाเคฆ।


=========================================================================

Comments

Popular posts from this blog

The Nehru-Gandhi dynasty starts with the Mughal man named Ghiyasuddin Ghazi. He was the City Kotwal i.e. police officer of Delhi prior to the uprising of 1857, under the Mughal rule. After capturing Delhi in 1857, in the year of the mutiny, the British were slaughtering all Mughals everywhere. The British made a thorough search and killed every Mughal so that there were no future claimant to the throne of Delhi. The Hindus on the other hand were not targeted by the British unless isolated Hindus were found to be siding with the Mughals, due to past associations. Therefore, it became customary for many Mohammedans to adopt Hindu names. So, the man Ghiyasuddin Ghazi (the word means kafir-killer) adopted- a Hindu name Gangadhar Nehru and thus saved his life by the subterfuge. Ghiyasuddin Ghazi apparently used to reside on the bank of a canal (or Nehr) near the Red Fort. Thus, he adopted the name ‘Nehru’ as the family name. Through out the world, we do not find any descendant other than that of Gangadhar, having the surname Nehru. The 13th volume of the “Encyclopedia of Indian War of Independence” (ISBN:81-261-3745-9) by M.K. Singh states it elaborately. The Government of India have been hiding this fact.

Forgotten Tamil Artists : Remembering their contribution to the Art